اعضای باقیمانده در توافق برجام، مواضع خود را در مقابل تلاش‌های آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران به صراحت بیان کردند. همه اعضای برجام با تمدید این تحریم‌ها مخالف هستند. امری که آمریکا را با نبرد دیپلماتیک سختی در شورای امنیت روبرو خواهد کرد.
با نزدیک شدن موعد رفع تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران، تکاپوی سایر اعضای برجام برای جلوگیری از موفق شدن آمریکا در تمدید این تحریم‌ها شدت گرفته است. وزرای خارجه روسیه و چین، اخیرا در نامه‌های جداگانه‌ای به شورای امنیت و دبیر کل سازمان ملل با درخواست آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران مخالفت کردند. همچنین، جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، موضع مشابهی گرفته و گفته است که آمریکا از برجام خارج شده و دیگر نمی‌تواند ادعای عضویت در این توافق کند.
تحرکات اعضای برجام برای مقابله با طرح کاخ سفید برای نابود کردن برجام شدت گرفته است. آمریکا با هدف تمدید تحریم‌های تسلیحاتی، که طبق برجام باید اواسط اکتبر رفع شوند، یک طرح دو مرحله‌ای تدارک دیده که ممکن است به نابودی کامل برجام منجر شود. در مرحله اول، آمریکا قطعنامه‌ای با محوریت تمدید تحریم‌های تسلیحاتی به شورای امنیت ارائه می‌دهد و اگر این قطعنامه از سوی روسیه یا چین وتو شد، آمریکا در مرحله دوم از مکانیسم ماشه استفاده خواهد کرد. آمریکایی‌ها ادعا می‌کنند که آن‌ها به عنوان عضو شورای امنیت می‌توانند با استناد به قطعنامه ۲۲۳۱، مکانیسم ماشه را فعال کنند و کل تحریم‌های سازمان ملل، از جمله تحریم‌های تسلیحاتی، را بار دیگر علیه ایران بازگردانند.
روسیه از حدود یک ماه پیش که بحث تحریم‌های تسلیحاتی ایران به طور جدی مطرح شد، با طرح آمریکا مخالفت کرد. اما اروپا و چین موضع مبهمی گرفته بودند. حالا، همه این طرف‌ها، به صراحت با طرح دو مرحله‌ای آمریکا مخالفت می‌کنند.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، طی نامه‌ای در تاریخ ۲۷ ماه مه که به تازگی رسانه‌ای شده، تلاش آمریکا برای استفاده از مکانیسم ماشه را «مطلقا غیرقابل قبول» خواند. روز دوشنبه گذشته، لاوروف، اعلام کرد که کارزار آمریکا علیه ایران اهداف سیاسی دارد. وزیر خارجه روسیه خواستار «محکومیت جهانی» تلاش آمریکا برای اعمال دائمی تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران شد.
همچنین، وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، طی نامه مشابهی در تاریخ هفتم ژوئن، نوشته است: «ایالات متحده، که بعد از خروج از برجام، دیگر عضو آن نیست، حق درخواست از شورای امنیت برای فعال سازی مکانیسم ماشه را ندارد.»
افزون بر این، اروپا نیز موضع مشابهی گرفته است. بورل، اخیرا بعد از گفتگو با وانگ یی، به خبرنگاران گفته است که آمریکا از برجام خارج شده و دیگر نمی‌تواند ادعا کند که در آن نقشی دارد. بورل تصریح کرد: «ایالات متحده از برجام خارج شده است و اکنون آن‌ها نمی‌توانند ادعا کنند که هنوز بخشی از برجام هستند.»
آمریکا تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران را در اولویت قرار داده است.
تحریم تسلیحاتی یکجانبه؟
مخالفت همه اعضای باقیمانده در برجام با تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران، کار آمریکا را دشوارتر می‌کند. وزارت خارجه آمریکا دو گزینه برای تمدید تحریم‌های ایران در نظر گرفته است که حالا با مخالفت روسیه، چین و اروپا، موفقیت این دو گزینه زیر سوال رفته است. گزینه اول، ارائه قطعنامه و گزینه دوم، فعال سازی مکانیسم ماشه با استناد به قطعنامه ۲۲۳۱ است.
بسیاری از ناظران معتقدند که آمریکا نبرد دیپلماتیک سختی در پیش دارد. هنوز معلوم نیست که آمریکا چگونه می‌خواهد مکانیسم ماشه را فعال کند وقتی که اعضای برجام که در شورای امنیت حق وتو دارند، با این کار مخالف هستند. در این خصوص سوالات و ابهامات زیادی وجود دارد؛ در صورتی که آمریکا مکانیسم ماشه را فعال کند، آیا چین و روسیه به تحریم‌های تسلیحاتی پایبند خواهند بود؟ اروپا چه موضعی خواهد گرفت؟ به هر حال، تحریم‌های تسلحاتی متعلق به سازمان ملل و چندجانبه هستند. آمریکا چگونه می‌تواند اجرای این تحریم‌ها را به سایر کشور‌ها تحمیل کند؟
ظاهرا در برخی محافل سیاسی در آمریکا گزینه دیگری در حال طراحی است که شاید آمریکا از آن استفاده کند. جمهوریخواهان کنگره در حال کار بر یک بسته تحریمی جدیدی علیه ایران هستند که برخی محافل رسانه‌ای آن را «بزرگترین» بسته تحریمی کنگره علیه ایران دانستند. این بسته که روز چهارشنبه مطرح می‌شود، شامل ۱۴۰ اقدام علیه ایران است. یکی از این اقدامات، به تحریم‌های تسلیحاتی ایران مربوط می‌شود.
جمهوریخواهان کنگره از فعال سازی مکانیسم ماشه استقبال می‌کنند، اما به نوشته وبگاه «واشنگتن فری بیکن»، اگر تحریم‌های تسلیحاتی ایران تمدید نشود، گنگره می‌تواند تحریم‌های تسلیحاتی جدیدی علیه فروش سلاح به ایران تهیه کند. این اقدام شامل اعمال تحریم‌های جدید علیه صنایع تسلیحاتی کشور‌هایی مانند چین و روسیه می‌شود که به ایران سلاح بفروشند. همچنین، بانک‌ها و شرکت‌های حمل و نقل درگیر در ارسال سلاح به ایران نیز تحریم خواهند شد.
بسته تحریمی جدید کنگره، در مرحله تدوین است و هنوز معلوم نیست که اجرایی شود. همچنین، این بسته ممکن است با مخالفت دمکرات‌های کنگره مواج شود، خصوصا که این بسته موضوعات سیاست خارجی متنوعی را در برمی‌گیرد و هدف آن تقویت نقش حزب جمهوریخواه در سیاست خارجی آمریکاست. با این حال، چنانچه بخش مربوط به تحریم‌های تسلیحاتی ایران در این بسته اجرا شود، این بدین معنا خواهد بود که تحریم‌های تسلیحاتی ایران یکجانبه خواهند بود.