بازگشت متفاوت آمریکا به عراق و سوریه

آمریکا با هدف گسترش نفوذش در عراق و سوریه، رویکرد جدیدی در پیش گرفته که بر مذاکره و اعمال تحریم مبتنی است. یکی از اهداف اصلی این رویکرد، مقابله با نفوذ ایران در منطقه است.

به موازات فروکش کردن درگیری‌های نظامی در عراق و سوریه، کاخ سفید سیاست خارجی جدیدی در برابر این دو کشور طراحی و اجرا کرد. آمریکا، کارزار به اصطلاح «فشار حداکثری» جدیدی را این بار علیه سوریه آغاز کرده و در عراق نیز مذاکرات گسترده ای با دولت این کشور شروع کرده است.
روز چهارشنبه مذاکرات معروف به «گفتگوهای استراتژیک» عراق و آمریکا، شروع شد. آمریکا و عراق هر دو هئیت‌های مذاکراتی خود را تشکیل داده اند ولی این مذاکرات به دلیل شرایط ناشی از شیوع بیماری کرونا از طریق ویدئوکنفرانس برگزار خواهد شد.
ریاست هئیت مذاکره کننده آمریکایی به عهده دیوید هیل، معاون وزیر امور خارجه آمریکا در امور سیاسی، است. همچنین دیوید شنکر، دستیار وزیر امور خارجه آمریکا در امور خاور نزدیک، جوی هود، کاردار سابق سفارت آمریکا در عراق، و متیو تیلر، سفیر آمریکا در عراق در هئیت آمریکایی حضور دارند. از سوی دیگر، طبق برخی گزارش های رسانه ای، عبدالکریم هاشم، دیپلمات عراقی، رئیس هئیت مذاکره کننده عراقی خواهد بود. سایر اعضای هئیت عراقی عبارتند از: فرید یاسین، سفر عراق در واشنگتن، لقمان الفیلی، سفیر سابق عراق در واشنگتن و حارث حسن، کارشناس سیاسی و پژوهشگر ارشد بنیاد کارنگی.

دستور کار مذاکرات هنوز به طور دقیق مشخص نیست اما این مذاکرات به طور کلی شامل مسائل نظامی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، امنیتی و دیپلماتیک می شود. در واقع، آمریکا در قالب این مذاکرات، کل روابطش با عراق را بازتنظیم می کند. با این حال، برخی محافل سیاسی عراقی بر مسئله خروج نیروهای آمریکایی از عراق تاکید می کنند. این محافل به دولت عراق درباره ابقای نیروهای آمریکایی در عراق هشدار داده اند.
به اعتقاد برخی ناظران، هدف اصلی مذاکرات بررسی نحوه تعامل عراق با نیروهای آمریکایی در این کشور است. داگلاس سیلیمان، سفیر سابق آمریکا در عراق، گفته است موضوع اصلی این مذاکرات همان نحوه تعامل عراق با مسئله حضور نیروهای امریکایی در این کشور است.
اندکی بعد از ترور سردار قاسم سلیمانی، فرمانده سابق سپاه قدس، و ابو مهدی المهندس، نایب رئیس حشدالشعبی، در فرودگاه بغداد، پارلمان عراق طرحی برای پایان دادن به حضور نیروهای آمریکایی در عراق تصویب کرد.
حال برخی محافل رسانه ای عراقی می گویند آمریکا از طریق مذاکرات استراتژیک دنبال دور زدن این طرح است. در همین رابطه، خبرگزاری عراقی میدل ایست نیوز نوشت: «این آمریکایی‌ها بودند که پیشنهاد برگزاری گفت وگوهای راهبردی را مطرح کردند و همین موضوع این گمان را به واقعیت نزدیک می کند که ایالات متحده آمریکا به دنبال راهی برای دور زدن مصوبه پارلمان عراق مبنی بر اخراج نظامیان بیگانه از خاک عراق است و یکی از اهداف اصلی و اساسی مطرح شدن این گفت وگوها، تلاش برای ابقای نظامیان آمریکایی در خاک این کشور است.» این خبرگزاری افزود: «بسیار دور از ذهن است که ایالات متحده آمریکا حاضر باشد حضور 17 ساله خود را در این کشور (عراق) پایان دهد.»
اما سوای بحث نیروهای خارجی در عراق، گفتگوهای راهبردی عراق و آمریکا محور دیگری دارد که به اعتقاد برخی محافل رسانه ای به ایران مربوط می شود. شبکه دولتی آمریکایی «الحره» گفته است که کاهش وابستگی عراق به ایران در حوزه انرژی و محدود کردن گروه های نزدیک به آن در عراق از موضوعات گفتگوهای دو طرف است.


پیشنهادی که رد شد
کاهش نفوذ ایران، موضوع مشترک رویکرد جدید آمریکا در مقابل عراق و سوریه است. در رابطه با سوریه، آمریکا در حال تدوین راهبرد جدیدی است که بر محاصره شدید اقتصادی مبتنی است. همزمان با شروع گفتگوهای راهبردی عراق و آمریکا، تحریم های گسترده ای علیه سوریه در قالب طرح موسوم به «قانون قیصر برای محافظت از غیرنظامیان سوریه» اجرا خواهد شد.
این قانون تقریبا تمام بخش های کلیدی سوریه از قبیل بانک مرکزی، کارخانجات نظامی و زیرساخت ها را هدف قرار می دهد. همچنین، بشار اسد، رئیس جمهور سوریه و افراد و شرکت هایی که با سوریه دادوستد کنند، نیز مشمول تحریم ها خواهند شد. از این رو، قانون قیصر تبعاتی منفی و مخربی برای روابط اقتصادی سوریه با سایر کشورها خواهد داشت. روزنامه الاخبار لبنان، به نقل یک منبع سیاسی آگاه، گفته است قانون قیصر تبادل تجاری میان سوریه و عراق را هدف قرار گرفته است. همین روزنامه گفته است که پیام قانون قیصر برای عراق این است که «از تهران و دمشق فاصله بگیرید.»
آمریکا در آستانه اجرای قانون قیصر به رئیس جمهور سوریه پیشنهادی برای حل و فصل بحران اقتصادی این کشور داده است که بخش هایی از آن به محدود کردن نفوذ ایران مربوط می شود. اما دولت سوریه این پیشنهاد را رد کرده و گفته تشدید تحریم ها، چهره دیگر جنگ علنی علیه سوریه است.
به هر حال، آمریکا در منطقه تحرکات جدیدی را آغاز کرده که همه، هدف مشترک تضعیف ایران و متحدانش را دنبال می کنند. این تحرکات فقط به سوریه و عراق محدود نمی شود. بلکه ممکن است شامل لبنان نیز شود. جمهوریخواهان کنگره در حال کار بر یک بسته تحریمی جدیدی علیه ایران و متحدانش هستند که به زودی رونمایی می شود. این بسته که از سوی برخی رسانه ها به عنوان «بزرگترین» بسته تحریمی کنگره علیه ایران قلمداد شده، شامل متوقف کردن کمک های آمریکا به لبنان و لغو معافیت های تحریمی عراق برای واردات برق و گاز از ایران است. این بسته هنوز در مراحل اولیه است و تا تصویب و اجرای آن، راه درازی مانده است اما تدوین آن بیانگر رویکرد جدید آمریکا در مقابل ایران و گروه های نزدیک به آن است.