خورشید گرفتگی اول تیر (۲۱ ژوئن) دقیقا بر روز موعود تقویم مایا، یعنی روز پایان جهان، منطبق است.
اول تیرماه، برابر با ۲۱ ژوئن ۲۰۲۰، یک خورشید گرفتگی حلقوی در اتفاق خواهد افتاد. روز یکشنبه هفته پیش رو، شاهد این خورشیدگرفتگی در سراسر کشور خواهیم بود.
زمان دقیق خورشید گرفتگی اول تیر ۹۹
این پدیده نجومی از حدود ساعت ۸ و ۵۰ دقیقه صبح روز یکشنبه آینده آغاز می‌شود، در حدود ساعت ۱۰ تا ۱۰ و ۳۰ دقیقه به اوج خود می‌رسد و حدود ساعت ۱۱ و ۳۰ دقیقه تا ۱۲ ظهر به پایان خواهد رسید.
بر طبق تقویم ما، این آخرین خورشیدگرفتگی در قرن چهاردهم شمسی و تماشایی‌ترین گرفتگی در یک دهه اخیر خواهد بود.
خورشیدگرفتگی بعدی که در ایران قابل مشاهده خواهد بود در سال ۱۴۰۱ خواهد بود و در سال ۱۴۱۴، یعنی پانزده سال دیگر هم یک خورشیدگرفتگی کامل در آسمان ایران خواهیم داشت.
خورشیدگرفتگی (یا کسوف) هنگامی رخ می‌دهد که ماه از بین زمین و خورشید بگذرد؛ بدین ترتیب کاملاً یا جزئی تصویر خورشید را برای یک بیننده روی زمین مبهم می‌کند و سایه‌ی ما بر سطح زمین می‌افتد. خورشیدگرفتگی حلقوی هنگامی رخ می‌دهد که قطر ظاهری ماه از خورشید کوچکتر باشد، بدین ترتیب نور بیشتری از خورشید را مسدود می‌کند و باعث می‌شود خورشید مانند یک حلقه (حلقه) به نظر برسد. از منطقه‌ای دیگر از زمین که هزاران کیلومتر دورتر است، خورشیدگرفتگی حلقوی، شبیه به خورشیدگرفتگی جزئی بنظر می‌آید.
خورشید گرفتگی پیش رو از نوع «حلقه آتش» خواهد بود. در این وضعیت، ماه در دورترین فاصلۀ خود از زمین قرار دارد و در مقابل به خورشید نزدیکتر است؛ بنابراین ماه نمی‌تواند قرص خورشید را به‌طور کامل بپوشاند و تنها مرکز خورشید را از دیده‌ها پنهان می‌کند. در این حالت بخش‌های نازکی از خورشید در اطراف ماه دیده میشوند و حلقۀ درخشانی از نور خورشید دور تا دور ماه نمایان می‌گردد.
مشاهده خورشیدگرفتگی تیر 99 از سطح زمین
خورشیدگرفتگی اول تیر، به هنگام سپیده دم در منطقه جغرافیایی جمهوری کنگو قابل مشاهده خواهد بود و سپس با عبور از آفریقای مرکزی، دریای سرخ و خاورمیانه، به سمت شرق حرکت خواهد کرد و در نقطه پایانی در دریای فیلیپین و اقیانوس آرام شمالی قابل رویت خواهد بود.
این کسوف در سراسر ایران نیز قابل مشاهده است، هرچند میزان آن در تمامی نقاط کشور یکسان نخواهد بود و به طور متوسط ۴۸ درصد خورشید گرفته خواهد شد. این عدد برای افغانستان ۷۵ درصد خواهد بود. هرچقدر به سمت جنوب شرق برویم زمان و درصد خورشیدگرفتگی بیشتر می‌شود.
در ایران این خورشید گرفتگی از ساعت حدود ۹ صبح شروع خواهد شد و حوالی ساعت یازده و نیم به پایان می‌رسد.
خورشیدگرفتگی را چگونه ببینیم؟
روش‌های مختلفی برای دیدن خورشیدگرفتگی وجود دارد که در ادامه آنها را بررسی خواهیم کرد.
✓استفاده تلسکوپ‌های خورشیدی:
این روش تقریبا بی‌نظیرترین، بهترین و البته گران‌ترین روش ممکن برای مشاهده یک خورشید گرفتگی است. این تلسکوپ‌ها قادر به نمایش دقیق سطح خورشید، شراره‌های خورشیدی و بسیاری عوارض دیگر می‌باشند. بگذارید راحتتان کنم … تجربه رصد با یکی از آنها، چیزی خارج از وصف و بسیار نفس‌گیر است. البته همانطور که گفته شد این تلسکوپ‌ها بسیار گران هستند و حدودا بالای ۵۰ میلیون تومان قیمت دارند.
✓استفاده از فیلتر‌های خورشیدی مناسب برای ابزار‌های نجومی:
اگر تلسکوپ یا دوچشمی عادی دارید و قصد دارید رصد خورشید گرفتگی را با آنها انجام دهید، دو گزینه در پیش روی شماست. فیلتر‌های مایلار و فیلتر‌های شیشه‌ای.
فیلتر‌های شیشه‌ای بهتر از فیلتر‌های مایلار هستند، اما طبیعی است که به کیفیت تلسکوپ‌های خورشیدی که در بالاتر به آنها اشاره کردیم نمی‌رسند. البته برای استفاده از فیلتر‌های شیشه‌ای، باید فاصله کانونی تلسکوپ‌تان با فیلتر‌ها همخوان باشند.
لطفا پیش از استفاده مطمئن شوید که هیچ بخشی از برگه‌های فیلتر‌های مایلار سوراخ، خراشیده یا پاره نیستند. حتی یک سوراخ ریز یا خراشیدگی روی برگه‌ها نیز می‌تواند دردسر ساز باشد و آن فیلتر مایلار را غیر قابل استفاده کند.
✓استفاده از عینک‌های مخصوص خورشید گرفتگی:
عینک‌های مخصوص خورشید گرفتگی، بیش از ۹۹٫۹۹۹% نور خورشید را می‌گیرند و تنها بخش کوچکی از نور آن را عبور می‌دهند. این موضوع اگرچه بخش زیادی از جزئیات خورشید را از بین می‌برد، اما باز هم شما اصل ماجرا را از دست نخواهید داد و از دیدن خورشید گرفتگی لذت خواهید برد.
تازه، خوبی عینک‌های خورشیدی این است که می‌توانید آنها را به چشم بزنید، گوشه‌ای لم بدهید و همانطور که مشغول حمام آفتاب گرفتن هستید، به تماشای خورشید بپردازید!
لطفا پیش از استفاده مطمئن شوید که هیچ بخشی از برگه‌های استفاده شده در عینک‌ها سوراخ، خراشیده یا پاره نیستند. حتی یک سوراخ ریز یا خراشیدگی روی برگه‌ها نیز می‌تواند دردسر ساز باشد و آن عینک را غیر قابل استفاده کند.
✓تماشای آنلاین خورشیدگرفتگی:
در هنگام هر خورشید گرفتگی، رسانه‌های بین‌المللی و منطقه‌ای بسیاری (در مناطق تحت پوشش هر خورشید گرفتگی)، این رویداد را تحت پوشش زنده اینترنتی قرار می‌دهند.
برای پیدا کردن این گزینه‌ها، عبارت “Online Solar Eclipse Watch” را در گوگل جستجو کنید.
روش‌های نامناسب تماشای خورشید گرفتگی
اما در طول سالیان گذشته و خورشید گرفتگی‌هایی که رخ داده‌اند، روش‌های نامناسبی در ایران و جهان برای خورشید گرفتگی پیشنهاد شده‌اند. ضمن اینکه به شما پیشنهاد می‌کنیم در برخورد با یک موضوع علمی تنها به افراد، رسانه‌ها و منابع قابل اعتماد علمی اعتماد کنید، برخی از این روش‌های پیشنهادی نامناسب را برای شما رسوا می‌کنیم!
Χ عینک‌های آفتابی:
باور کنید که حتی بهترین مارک‌های عینک‌های آفتابی نیز نمی‌توانند کار خاصی در مقابل خورشید انجام دهند؛ حال هر چقدر هم قیمت داشته باشند!
Χ سی‌دی:
از سی‌دی‌ها فقط می‌شود برای ذخیره اطلاعات استفاده کرد و نهایتا به درد کار‌های هنری مثل ساعت دیواری درست کردن می‌خورند! اما تماشای خورشید گرفتگی با آنها اصلا ایده خوبی نیست.
Χ برگه‌های شکلات:
این یکی دیگر خیلی عجیب است و بیشتر شبیه یک شوخی است! برگه‌های شکلات فقط ظاهرشان شبیه برگه‌های مایلار است، اما به هیچ وجه کارایی آنها را ندارند.
Χ دوچشمی، تک‌چشمی، تلسکوپ یا هرگونه ابزار غیر مسلح:
بگذارید بی‌پرده بگویم، اگر با یک تلسکوپ یا هر ابزار نجومی به صورت مستقیم و بدون واسطه به خورشید نگاه کردید، احتمالا آخرین باری خواهد بود که با آن چشمتان دنیای اطراف را می‌بینید یا دست کم خوب می‌بینید! این کار یکی از مهلک‌ترین اشتباهات در هنگام استفاده از یک ابزار نجومی است.
Χ نگاتیو عکاسی:
نگاتیو‌های عکاسی هم به هیچ عنوان مناسب نیستند.
Χ عینک‌های جوشکاری:
این مسئله کمی پیچیده است. اما برای احتیاط، به هیچ عنوان به سمت آنها نروید. مناسب نیستند.
خورشید گرفتگی در روز پایان جهان بر طبق تقویم مایا
شاید هیجان‌انگیزترین و ترسناک‌ترین چیز درباره‌ی خورشیدگرفتگی پیش رو، منطبق بودن تاریخ رخ دادن آن، با روز پایانی جهان در تقویم مایا باشد که محققان اعلام کرده‌اند روز پایانی در تقویم مایا، نه ۲۱ دسامبر ۲۰۱۲ که ۲۱ ژوئن ۲۰۲۰ یعنی چند روز دیگر خواهد بود. این دقیقا تاریخ رخ دادن خورشیدگرفتگی پیش رو است.
واقعا دارد چه اتفاقی می‌افتد؟