یاسر مرادی استاد دانشگاه و کارشناس حقوق بانکی درباره روند اجرای قانون جدید چک گفت: بعد از اینکه قانون جدید چک ابلاغ شد، بعضی‌ها بر این باور بودند که قانون، شرایط بسیار سختگیرانه‌ای را نسبت به صدور چک در نظر گرفته است و همچنین مجازات‌های سنگینی را برای کسانی که چک بلامحل صادر می‌کنند اعمال می‌کند، به همین دلیل فکر می‌کردند که قانون چک قابلیت اجرایی نخواهد داشت.
وی افزود: با این وجود، بخش اول قانون چک به خوبی اجرا شد و دلیل آن همکاری بانک مرکزی، شبکه بانکی و خود افرادی بود که از چک‌ها استفاده می‌کردند و در نتیجه، از 30 تا 40 درصد ظرفیت قانون چک استفاده شده است ولی بر اساس جدول زمانبندی که قانون چک داشت تا آذر ماه امسال باید کاملاً متن قانون چک به صورت صد درصدی و کامل اجرا شود.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: در این زمینه اخیراً معاونت فناوری بانک مرکزی زیرساخت‌های فنی لازم و آن دیتابیسی که باید برای تبدیل چک الکترونیک و همچنین چک سیستمی در اختیار بانکها باشد را به شبکه بانکی ابلاغ کرده و از آنها خواسته که سریعاً نسبت به پیاده‌سازی این سیستم‌ها در داخل سامانه‌های خودشان به قید فوریت اقدام کنند. این اقدام بسیار مثبت از طرف بانک مرکزی است.
این کارشناس حقوق بانکی افزود: اگر نظارت لازم از طرف بانک مرکزی اتفاق بیفتد و شبکه بانکی بتواند حتی تا قبل از پایان امسال، چک سیستمی و چک الکترونیک را در سیستم‌ها و سامانه‌های خودش طراحی و وارد فاز اجرایی کند و حتی اگر فاز اول این قضیه را بتواند اجرایی کند، اتفاق مبارکی خواهد بود.
*اجرای چک الکترونیک، جلوی چک‌های جعلی و دستکاری شده را می گیرد
مرادی در ادامه گفت: اجرایی شدن این فاز از قانون جلوی چک‌های جعلی را خواهد گرفت و نقل و انتقال چک خیلی سالم‌تر و سیستمی‌تر خواهد شد. ضمنا دیگر شاهد بحث مفقودی و اختلاف در مندرجات چک نخواهیم بود. پیشنهاد می‌شود حتی اگر بانک مرکزی نتوانست این گام را به صورت کامل اجرایی کند، حداقل ممنوعیت صدور و انتقال چک در وجه حامل که صراحتاً در ماده 21 قانون چک تصریح شده و از آذر 99 باید عملیاتی شود را به شبکه بانکی ابلاغ کند.
وی ادامه داد: به نظر می‌رسد در حال حاضر بانک مرکزی باید دو کار مهم را انجام دهد. اول، آماده کردن زیرساخت‌های لازم برای چک الکترونیک و چک موعدی است و دوم اینکه باید انتقال، صدور و انتقال چک در وجه حامل از آذر 99 ممنوع شود. از طرف دیگر، دستورالعمل حساب جاری که بانک مرکزی درحال حاضر پایه اولیه آن را نوشته و در اختیار بانکها و صاحب‌نظران قرار داده و درحال چکش‌کاری است، هرچه سریع‌تر عملیاتی شود.
این استاد دانشگاه با اشاره به بخش های اجرایی نشده قانون چک اظهار داشت: بانک مرکزی باید بخش‌های غیرفعال و مغفو‌‌ل‌مانده قانون چک از جمله بحث اعتبارسنجی برای اعطای چک، تعیین سقف سه ساله برای اعتبار چک‌هایی که میخواهد صادر شود و همچنین محکومیت کامل افرادی که چک‌های بلامحل صادر می‌کنند را شدیداً مورد تأکید شبکه بانکی قرار دهد. همچنین اجرای محرومیتهای ماده 5 مکرر قانون چک را حتماً به قید فوریت در بخشنامهای به کل شبکه بانکی ابلاغ کند چرا که متأسفانه بانکها در اجرای این ماده به صورت سلیقهای عمل می کنند و به این بهانه که بانک مرکزی بخشنامه لازم را در این زمینه ابلاغ نکرده است، از اجرای آن طفره میروند.
وی در پایان درباره عدم نمایش سوءاثر چک‌های برگشتی در بازه کرونا گفت: عدم نمایش سوءاثر چک‌های برگشتی اسفند98 تا اردیبهشت 99 در سامانه اعتبارسنجی بانک مرکزی تضییع حقوق ذینفعان است و متاسفانه اگر ذینفعان در این سامانه استعلام بگیرند، چک‌های برگشتی در این بازه نمایش داده نمی‌شود، این مورد فراتر از مصوبه قانونی ریاست جمهوری و ستاد مبارزه با کرونا است که در آن محدودیت‌های ماده 5 مکرر تعلیق شده و به نظر می‌رسد بانک مرکزی در این زمینه تخلف کرده است. این موضوع به نوعی فریب و سردرگمی برای شخصی که میخواهد چک دریافت کند، تلقی می‌شود و وی حق دارد بداند صادر کننده چک حتی در این 3 ماه چک برگشتی داشته است یا خیر. بانک مرکزی باید به سرعت سیستم استعلام چک‌های برگشتی را اصلاح کند.