ایران و چین در حال کار بر روی یک برنامه همکاری بلندمدت هستند که می‌تواند مناسبات اقتصادی ایران و چین را به طور چشمگیری ارتقا دهد. برخی منابع رسانه‌ای می‌گویند این برنامه، شامل فروش نفت و بازگرداندن بخشی از پول‌های نفتی به ایران می‌شود.
چهارشنبه هفته گذشته، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، با همتای چینی خود، وانگ یی، مذاکرات ویدئویی انجام داد. بعد از این مذاکرات، ظریف توئیتی به زبان چینی منتشر کرد و از توافق ایران و چین در خصوص تعمیق شراکت جامع راهبردی بین دو کشور و پیش‌برد برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های دوجانبه میان تهران و پکن خبر داد.
ظریف توئیت کرد: «بسیار خرسندم که در شب جشنواره دراگون بوت در چین با وانگ یی، عضو شورای دولتی و وزیر خارجه چین، مذاکرات ویدیویی داشتم. ما در خصوص تعمیق مشارکت جامع راهبردی بین دو کشور، پیش برد برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های دوجانبه، و تقویت حمایت متقابل در امور بین المللی به توافق رسیدیم. ما مجددا بر حمایت خودمان از برجام، چندجانبه گرایی و قوانین بین الملل تاکید کردیم و مشترکا مخالفت خود با یکجانبه گرایی و تضعیف برجام را ابراز نمودیم. از فرصت بهره جسته، برای دوستان چینی جشنواره دراگون بوت شادی را ارزومندم.»
هفته گذشته، پیش نویس برنامه ۲۵ ساله یران و چین به تصویب هئیت دولت رسید. حسن روحانی، وزیر خارجه خود را مامور پیگیری این برنامه کرد. تماس ظریف با وانگ یی دو روز بعد از تصویب پیش نویس برنامه یادشده در هیئت دولت ایران اتفاق افتاد. در نشست هیئت دولت، ظریف مامور شد که با انجام مذاکرات نهایی با چین، براساس منافع متقابل بلندمدت، برنامه همکاری ۲۵ ساله ایران و چین را به امضای طرفین برساند.
چین دو سوم پول نفت ایران را نقدی پرداخت خواهد کرد.
جزئیات کامل برنامه همکاری بلندمدت ایران و چین هنوز منتشر نشده است. روحانی گفته است که این همکاری، زمینه‌ای برای مشارکت ایران و چین در پروژه‌های اساسی و زیرساخت‌های توسعه‌ای از جمله طرح بزرگ کمربند ـ راه است و فرصتی برای جلب سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف اقتصادی از جمله صنعت، گردشگری، فناوری اطلاعات و ارتباطات خواهد بود.
ظاهرا بخش بخش اصلی برنامه همکاری ایران و چین به بخش صنعت، خصوصا صنعت نفت و گاز مربوط می‌شود. در سوم سپتامبر ۲۰۱۹، وبگاه «پترولیوم اکونومیست» مدعی شد که بر اساس توافق جدید همکاری تهران و پکن، که برخی خصایص کلیدی آن منتشر نخواهد شد، چین ۲۸۰ ملیارد دلار در توسعه بخش نفت و گاز و صنعت پتروشیمی ایران سرمایه گذاری خواهد کرد. همچنین، ۱۲۰ ملیارد دلار دیگر در ارتقای زیرساخت‌های حمل و نقل و تولید ایران سرمایه گذاری خواهد شد.
به گفته پترولیوم اکونومیست، ایران از برنامه همکاری راهبردی با چین سه منفعت خواهد داشت. اول اینکه چین عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل است و حق وتو دارد. بنابراین، می‌تواند در شورای امنیت از ایران دفاع کند. دوم، برنامه همکاری مزبور، تولید نفت و گاز ایران را تسریع خواهد کرد؛ و سوم اینکه چین با وجود تحریم‌های یکجانبه آمریکا، واردات نفت از ایران را بیشتر خواهد کرد.
روزنامه الاخبار لبنان، نزدیک به حزب الله، به نقل از یک منبع آگاه ایرانی، جزئیات جدیدی از توافق جدید ایران وچین منتشر کرد. به گفته منبع الاخبار، هدف این توافق، این است که به چینی‌ها اطمینان داده شود که حتی اگر ایران اختلافاتش را با غرب حل کند، همکاری با چین ادامه خواهد یافت.
منبع این روزنامه افزود: «چین، اجرای پروژه‌های اقتصادی [در ایران] را آغاز خواهد کرد و در پروژ‌های زیرساختی‌ای سرمایه گذاری خواهد کرد که می‌توانند میلیون‌ها شغل برای ایرانیان ایجاد کنند. ایران مرکز کارخانجات چینی خواهد شد که کالاهای‌شان را در خاورمیانه و غرب و شمال غرب آسیا توزیع خواهند کرد.» این منبع همچنین اعلام کرد که ایران ایستگاه اصلی جاده جدید ابریشم خواهد شد.
به گفته منبع الاخبار، کمترین نتیجه این توافق این است که به محض شروع اجرای آن، چین مقدار بیشتری از ایران نفت خریداری خواهد کرد. دو سوم پول این نفت به شکل نقدی و یک سوم به شکل کالا به ایران پرداخت خواهد شد. اما آیا پرداخت نقدی، شامل دلار و ارز‌های قوی دیگر هم می‌شود؟ پترولیوم اکونومیست ادعا می‌کند که چین به ایران دلار پرداخت نخواهد کرد. بلکه به جای آن، از پول‌هایی که از تجارت در آفریقا و کشور‌های اتحاد شوروی شابق به دست آورده، استفاده خواهد کرد. همچنین، به هنگام ضرورت، از یوان برای پرداخت پول‌های ایران استفاده خواهد کرد. با این حال، پترولیوم اکونومیست از قول یک منبع ایرانی مدعی شده که ایران می‌تواند این ارز‌های ضعیف را از طریق بانک‌هایی در آلمان، اتریش و ترکیه به ارز‌های قوی تبدیل کند.