ماموریت تازه پوتین با محوریت ایران؟
این گفتگو از این منظر مهم است که آمریکا در حال تلاش برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران است. این تحریم‌ها قرار است در ماه اکتبر (آبان) منقضی شوند. اما آمریکا برای تمدید نامحدود آن‌ها تلاش می‌کند. ایران، پیش‌تر گفته است که تمدید این تحریم‌ها به مرگ ابدی برجام منجر خواهد شد. همچنین، ایران به اروپایی‌ها به طور مکتوب گفته است که تمدید این تحریم‌ها چه عواقبی خواهد داشت. از این رو، این احتمال وجود دارد که پیام ویژه روحانی به پوتین حاوی نکاتی در همین خصوص باشد.
در پی سفر رئیس دستگاه دیپلماسی ایران به مسکو و گفتگو‌های مفصل وی با مقامات روس، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، با هدف بررسی برنامه هسته‌ای ایران، با همتای آمریکایی خود، دونالد ترامپ، تلفنی گفتگو کرد. امری که از تکاپوی دیپلماتیک تازه روسیه حکایت دارد.
سه شنبه هفته گذشته، در حالی که مصطفی کاظمی، نخست وزیر عراق، در رأس یک هیئت بلندپایه سیاسی و اقتصادی عازم تهران بود، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، عازم مسکو، پایتخت روسیه، شد. وی در آنجا با سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، و ولادیمیر پوتین، گفتگو‌های مفصلی انجام داد.
رایزنی‌های ظریف در مسکو بیش از چهار ساعت طول کشید از جمله اینکه او حدود یک ساعت با پوتین تلفنی گفتگو کرد که در حین این گفتگو «پیام ویژه» رئیس جمهور حسن روحانی را به پوتین منتقل کرد.
ظریف یک روز پس از بازگشت از سفر مسکو به خبرگزاری صداوسیما گفت: «در جریان این سفر در مجموع حدود ۴ ساعت و نیم مذاکره فشرده با مقامات روسیه از جمله رئیس‌جمهور و وزیر خارجه این کشور داشتم.»
وی با بیان اینکه در این گفتگو‌ها در ارتباط با مسائل برجام، مسائل منطقه و همکاری‌های دوجانبه رایزنی و گفتگو شد، افزود: «در جریان مذاکره با آقای پوتین، پیام ویژه آقای رئیس‌جمهور در مورد وضعیت برجام و برخی از مسائل دوجانبه را به ایشان رساندم.»
ظریف همچنین با بیان اینکه سفر فشرده بسیار خوبی بود، درباره گفت‌وگویش با پوتین نیز تصریح کرد: «گفتگو با آقای پوتین و انتقال پیام هم طولانی و هم بسیار مفید بود و پیگیری آن با آقای لاوروف هم بسیار خوب بود.»
دو روز بعد از پیام ویژه روحانی، پوتین با ترامپ درباره ایران گفتگو کرد.
هنوز معلوم نیست که پیام ویژه روحانی به پوتین دقیقا حاوی چه نکاتی است. همین قدر می‌دانیم که درباره برجام و مسائل دوجانبه است. اما آنچه درباره سفر ظریف به روسیه قابل تامل است این است که دو روز بعد از این سفر، رئیس جمهور روسیه در اقدامی که «هر روز اتفاق نمی‌افتد» با همتای آمریکایی‌اش تماس تلفنی گرفت و درباره برنامه هسته‌ای ایران گفتگو کرد.
در بیانیه‌ای که کاخ کرملین در خصوص این تماس منتشر کرد، آمده است: «وضعیت پیرامون برنامه هسته‌ای ایران مورد بررسی قرار گرفت. هر دو طرف بر ضرورت تلاش جمعی برای حفظ ثبات منطقه‌ای و رژیم عدم اشاعه جهانی هسته‌ای تاکید کردند.»
همچنین، کرملین با بیان اینکه گفتگوی تلفنی پوتین و ترامپ «سازنده و مهم» است، اعلام کرد که دو طرف توافق کردند که تماس‌ها را در سطوح مختلف ادامه دهند.
افزون بر این، میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین المللی مستقر در وین، کمی بعد از تماس پوتین و ترامپ، در توئیتی نوشت: «یک خبر بسیار دلگرام کننده که هر روز اتفاق نمی‌افتد. رهبران روسیه و آمریکا درباره موضوعات مرتبط با ایران تبادل نظر داشتند. هر دو طرف، بر ضرورت تلاش‌های جمعی برای حفظ ثبات در منطقه و همچنین حفظ رژیم جهانی عدم اشاعه هسته‌ای تاکید کردند.»
روسیه و آمریکا اختلافات زیادی با هم دارند. به تازگی، آمریکا، روسیه را به سرقت نتایج تحقیقات واکسن کرونا از طریق هک کردن متهم کرده است. همچنین، اتهاماتی علیه روسیه در خصوص تعیین جایزه در افغانستان برای قتل سربازان آمریکایی مطرح شده است. اما با وجود همه این اختلافات، پوتین با ترامپ تماس گرفت و با او درباره برنامه هسته‌ای ایران صحبت کرد.
این گفتگو از این منظر مهم است که آمریکا در حال تلاش برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران است. این تحریم‌ها قرار است در ماه اکتبر (آبان) منقضی شوند. اما آمریکا برای تمدید نامحدود آن‌ها تلاش می‌کند. ایران، پیش‌تر گفته است که تمدید این تحریم‌ها به مرگ ابدی برجام منجر خواهد شد. همچنین، ایران به اروپایی‌ها به طور مکتوب گفته است که تمدید این تحریم‌ها چه عواقبی خواهد داشت. از این رو، این احتمال وجود دارد که پیام ویژه روحانی به پوتین حاوی نکاتی در همین خصوص باشد. خصوصا که بیانیه کرملین هیچ اشاره‌ای به برجام نکرده و برنامه هسته‌ای ایران کنار موضوعاتی نظیر کنترل تسلیحات قرار داده است. به هر حال، چند ماه تا فرا رسیدن موعد رفع یا تمدید تحریم‌های ایران باقی نمانده است. باید منتظر ماند و دید که پوتین برای حل و فصل این مسئله چه می‌کند.
