گزارش سایت طلا، بازار خودرو در کشور، طی یک دهه گذشته شاهد رفت و آمد خودروهای زیادی بوده است، خودرو‌هایی که در اوج محبوبیت بازار ایران را ترک کردند یا محصولاتی که خودروسازان همراه با فشار بیرونی مجبور به توقف خط تولید آن‌ها شدند.
از جمله خودرو‌هایی که از بازار ایران رفت خودرو پیکان بود که زمانی دوست و یار قدیمی اقشار ضعیف به شمار می‌رفت. یکی از نکات مهم در توقف خط تولید پیکان بحث آلاینده بودن موتور این خودرو بود. بعد از آن موتور پیکان بر روی آر دی سوار شد و همچنان قیمت مناسبی داشت، اما این خودرو نیز از رده خارج شد. چرا که وزارت صمت بر این باور است که هر خودرویی با استاندارد‌های زیست محیطی منطبق نباشد باید از رده خارج شود.
بعد از این خودرو‌ها پراید وارد بازار کشور شد، یعنی می‌توان گفت راه ورود پراید به ایران از سال ۱۳۷۲ باز شد. قیمت پراید در آن سال نزدیک به ۲ میلیون تومان بود و خودرویی تقریبا لوکس به شمار می‌رفت. در آن زمان کسی فکرش را نمی‌کرد که خودرویی تا ۲ دهه دیگر قیمتش تا ۳۵ برابر افزایش یابد.
افزایشی که همانند سایر حوزه‌های اقتصادی مثل مسکن و ارز در طی این مدت سیر صعودی داشت. این خودرو در دهه ۸۰ به طور کامل در کشور تولید و جایش را بین تمام اقشار جامعه باز کرد. این خودرو به دلیل قیمت پایین به کشور‌هایی از جمله الجزایر، عراق، ونزوئلا، آذربایجان و سوریه با قیمتی بین ۷ تا ۸ هزار دلار صادر می‌شد.
از خانواده پراید در این مدت بیش از ۶ میلیون خودرو تولید شد چرا که اقشار زیادی تمایل به استفاده از آن را داشتند. در طی سال‌های گذشته خبر از توقف تولید پراید آمد، اما این بین برخی خوشحال و برخی ناراحت از این اتفاق بودند چرا که نگرانی از جایگزینی این خودرو وجود داشت.
پراید را می‌توان ارزان‌ترین خودرو تولیدی در کشور دانست. پس از توقف تولید این خودرو تیبا جایگزین این خودرو شد و به نوعی می‌توان تیبا را ارزان‌ترین خودرو تولیدی دانست، اما بحثی که مطرح است پراید ارزان‌ترین خودرو تولیدی در کشور است با مبلغی بین ۷۰ تا ۸۰ میلیون تومان به می‌رفت خودرویی که اقشار ضعیف جامعه بیشتر متقاضی آن بودند، اما تیبا که ارزان‌ترین خودرو در کشور است به چه قیمت به فروش می‌رود؟
تیبا هم اکنون قیمتی بیش از ۱۰۰ میلیون تومان دارد یعنی خودرویی که باید محبوبیش را بین تمام اقشار جامعه به دست آورد با قیمتی بیش از ۱۰۰ میلیون تومان به فروش خواهد رسید.
این بین خودروی ساینا و کوییک نیز به عنوان جایگزین‌های پراید معرفی شده اند، اما این خودرو‌ها از نظر قیمتی تفاوت زیادی با پراید دارند و این رویه نشان می‌دهد قشر ضعیف جامعه دیگر نمی‌توانند به راحتی قبل به خودرو دست پیدا کنند!
خودرو ارزان قیمت تولید می شود؟
فربد زاوه کارشناس صنعت خودرو ، درخصوص توقف تولید پراید و جایگزینی برای این خودرو، گفت: بحث قدرت و تناسب خرید شامل ۲ مسئله می‌شود که در آن بحث قیمت کالا و شرایط فروش آن مطرح می‌شود. زمانی ماشینی مانند پراید ارزش ۴ هزار دلار است و آن را نقد می‌فروشیم و مشتری آن را نقد می‌خرد و در بدترین حالت آن را یک سال بعد دریافت می‌کند.
او بیان کرد: زمانی بحث ماشین بنز ۴۰ هزار دلاری می شود که شرایط فروش متفاوتی نیز دارد. برای حل مشکل فروش نباید محصول با قیمت پایین عرضه داد و می‌شود در شبکه بانکی حساب باز کرد.
این کارشناس صنعت خودرو با تاکید بر اینکه برای کاهش التهابات در بازار الزاما نباید محصولی با قیمت پایین تولید کرد، گفت: در ایران اگر بر قیمت‌ها بر مبنای نرخ ثابت سال ۹۶ لحاظ شود، باید دید دلار در آن زمان چقدر بوده است و هم اکنون باید دید چه میزان است.
زاوه تشریح کرد: چه شده مردم نمی‌توانند ۱۰۰ میلیون بابت خرید خودرو بپردازند؟، تیبا را اگر هم اکنون با نرخ روز دلار محاسبه کنیم، کمتر از قیمت پراید است. اما در کنار این مسائل باید با تورم این خودرو‌ها را محاسبه کنیم.
او تشریح کرد: باید کاری کرد که درآمدها افزایش یابد تا افراد بتوانند بهتر خرید کنند که برای افزایش درآمد نیاز است تا سرمایه ایجاد شود. در گذشته یکی از اقداماتی که برای افزایش سرمایه ایجاد شده بود، دسترسی مردم به منابع بانکی بود و در آن زمان سود بانک ها زیاد بود و مردم به راحتی می توانستند هم خانه هم خودرو بخرند.
این کارشناس صنعت خودرو بیان کرد: در آن زمان تمام بانک ها هم وام مسکن هم وام خودرو می دانند و دسترسی مردم به منابع بانکی راحت بود. در حال حاضر باید در کنار اینکه ماشین تولیدی داریم، انحصار منابع بانکی را لغو کنیم تا مردم بتوانند آینده خود را تامین و لیزینکی خرید کنند.
زاوه بیان کرد: اینکه تلاش کنیم خودرویی ۲ یا ۳ هزار دلار تولید شود مستلزم تولید مواد اولیه ارزان است یعنی باید دلار را با قیمت نصف کنونی خریداری کرد تا بتوان این خودرو را ساخت که این کار امکان پذیر نیست.
توقف تولید پراید و جایگزینی برای این خودرو
امیرحسین کاکایی عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت و کارشناس بازارخودرو، درخصوص توقف تولید پراید و جایگزینی برای این خودرو، گفت: حذف دو خودروی پراید و پژو ۴۰۵ در شرایطی که بازار خودرو همانند سایر بازار‌ها از عملکرد و مدیریت غلط و به تبع آن از فشار‌های تحریمی رنج می‌برد نه تنها به نفع بازار نیست بلکه تنش قیمتی را به مردم تحمیل می‌کند چرا که خودروی جایگزینی با قیمت این خودرو‌ها که در توان مصرف طبقه متوسط و بعضا ضعیف جامعه باشد تولید نشده است.
او با بیان اینکه عدم تولید دو خودروی پراید و پژو ۴۰۵ و خارج شدن آن‌ها از دور تولید به دلیل ارتقای استاندارد مصرف سوخت و یورو ۵ که دولت بر انجام این مولفه‌ها اصرار دارد در شرایط اقتصادی امروز جامعه وارد کردن ضربه به تولید است، گفت: بعد از کش و قوس‌های فراوان بالاخره سایپا اعلام کرد که پراید را از دور تولید خارج می‌کند، در حالی که واقعیت این است که در حال حاضر جایگزینی برای پراید با همین قیمت نداریم.
این کارشناس صنعت خودرو تشریح کرد: تیبا اولین خودرویی است که جایگزین پراید می‌شود، اما این خودرو ۱۰ میلیون گران‌تر از قیمت پراید است بنابراین حذف پراید نه تنها منجر به کاهش قیمت خودرو نمی‌شود، بلکه قیمت پایه خودرو را در بازار افزایش می‌دهد.
کاکایی با تاکید بر اینکه خودروسازی کشور در حال حاضر با مشکل ظرفیت سازی به جد رو به روست، بیان کرد: اگر دولت بر لحاظ کردن استاندارد‌های یورو ۵ تاکید مبرمی داشته باشد بیش از پیش با مشکل برخورد خواهیم کرد.
حذف پراید تا چه زمانی بازار را دچار چالش‌های جدید می‌کند؟
این کارشناس صنعت خودرو با بیان اینکه حذف تولید پراید بازار را با چالش جدی تولید و قیمت رو به رو می‌کند، گفت: هر چند که هنوز آثار این موضوع به خوبی در بازار به دلیل اینکه بازار خودرو همچنان در وضعیت رکود به سرمی برد و فعالیت جدی نداشته به خوبی قابل مشاهده نیست.
او ادامه داد: از سوی دیگر بازیگران بازار خودرو هنوز سناریویی برای امسال ندارند و نمی دانند چه مسائلی در انتظار این بازار است چرا که تصمیم گیر در بخش صنعت خودرو همه ساله تا خرداد ماه به طول می‌کشد.
این کارشناس صنعت خودرو با تاکید بر اینکه حذف خودروهای ارزان قیمت باعث بروز چالش هایی در بازار خودرو می شود، گفت: این چالش‌ها در ادامه باعث جهش‌های اضافه در بازار خودرو می‌شود. به نظر می‌رسد امسال به دلیل تورم ۳۰ تا ۴۰ درصدی شاهد همین میزان افزایش در کف بازار باشیم. تمام اتفاقاتی که در اقتصاد کلان کشور رخ دهد یک به یک بر بخش خودرو نیز تاثیر می‌گذارد.
کارشناسان بر این باورند که افزایش قیمت خودرو بیشتر تحت تاثیر افزایش قیمت آن از درب کارخانه است و افزایش قیمت مواد اولیه ساخت خودرو به گرانی‌ها در این بازار دامن زده است چراکه در هفته گذشته با اعلام افزایش مجدد نرخ لاستیک گرانی‌ها در بازار خودرو شدت گرفته است و بنابر عقیده کارشناسان افزایش نرخ ارز همسو با سایر عوامل منجر به گرانی در این بازار شده است.
در حالی که مسئولین تامین تقاضا موجود در بازار را راه حلی برای کنترل قیمت‌ها در این بازار می‌دانند کارشناسان بازار خودرو بر این عقیده اند که در حال حاضر اقدامی در جهت تامین تقاضا مصرف کننده در بازار صورت نمی‌گیرد و خودروسازان در حال تحویل معوقات خود هستند چراکه در شرایط فعلی مصرف‌کننده نمی‌تواند با مراجعه به نمایندگی‌های شرکت‌های خودروساز، خودروی مورد نظر خود را با قیمت کارخانه خریداری کند.