به گزارش موبوایران به نقل از ایسنا، یکی از شگردهای جمع‌آوری اطلاعات کاربران، سایت‌های فیشینگ است. رصد فضای مجازی سایت‌هایی جعلی را نشان می‌دهد که برای ارائه خدمات به کاربران، اطلاعات حساب افراد را جمع‌آوری و از این اطلاعات سوءاستفاده کرده یا آن را در اختیار دیگران قرار می‌دهند.
در جلسه نقد و اندیشه با موضوع «سوءاستفاده در فضای مجازی و آگاه‌سازی مخاطبان» منتشرشده توسط توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، مجتبی جوانبخت، مدیرکل امنیت سیستم‌های ارتباطی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (رگولاتوری) و علی‌محمد رجبی، رییس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا، آگاهی‌بخشی و اجرای وظایف بخش‌های مختلف را در کاهش آسیب‌های این فضا و استفاده از فرصت‌های فضای مجازی موثر عنوان کردند.
با عقب‌گرد در فضای مجازی آینده را از دست می‌دهیم
علی‌محمد رجبی، رییس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا واقعیت گمنامی را از ویژگی‌های فضای مجازی عنوان کرد و گفت: بسیاری از افراد در این فضا با هویت پنهان حضور دارند و شاید چندین چهره داشته باشند که این مسئله از طرفی باعث تنوع و جذابیت است اما از نظر دیگر این موضوع که نمی‌دانیم با چه کسی در این فضا روبرو می‌شویم می‌تواند وحشتناک باشد.
وی با اشاره به ویژگی‌های فضای مجازی و تاثیر آن در زندگی امروز، افزود: با این شرایط باید به سبک جدیدی از زندگی برسیم و جامعه را آماده ورود به سبک زندگی دیجیتالی کنیم.
رییس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا با تاکید به اینکه نباید به دنبال محدود کردن فضای مجازی باشیم، گفت: باید نسل آینده را برای این فضا آماده کنیم و اگر در این حوزه عقب‌گرد داشته باشیم آینده را از دست داده‌ایم.
رجبی به دلایل به خطر افتادن امنیت افراد در فضای مجازی اشاره کرد و افزود: ضعف در قوانین و مقررات، نقص در سامانه‌های کسب‌وکاری و خدماتی مرتبط با مخاطب و کافی نبودن مهارت استفاده از ابزار و دانش پیشگیری، بیشترین دلایل آسیب کاربران در فضای مجازی است.
اصلاح قوانین، همپای سرعت تحولات در فضای مجازی نیست
وی پرتکرارترین جرایم در حوزه فضای مجازی را جرایم مالی، برداشت غیرمجاز و کلاه‌برداری‌های اینترنتی عنوان کرد و گفت: با راه‌اندازی رمز پویا، جرایم در این حوزه کاهش داشته است ولی جرایم مربوط به درگاه‌های جعلی و فیشینگ وجود دارد که به غیر از آگاهی مردم راه دیگری برای برخورد با آن وجود ندارد.
رییس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا با بیان اینکه عوامل بیرونی زمینه جرم در فضای مجازی را تشدید می‌کند، افزود: بیشترین ارجاع به سایت‌های فیشینگ از طریق شبکه‌های اجتماعی است که به همین دلیل به مردم توصیه می‌کنیم خریدهای خود را از فروشگاه‌های اینترنتی که نماد الکترونیکی دارند انجام دهند و از شبکه‌های اجتماعی خرید نکنند.
رجبی، جرایم علیه افراد را بعد از جرایم مالی از پرتکرارترین جرایم عنوان کرد و گفت: در این جرایم مانند انتشار عکس یا اطلاعات خصوصی، آبرو و حیثیت افراد آسیب می‌بیند و حتی اگر مجرم نیز به زندان برود قابل جبران نیست و باعث افزایش آسیب‌های اجتماعی در جامعه نیز می‌شود.
وی با بیان اینکه به این موضوعات باید با نگاه غیرپلیسی بیشتر پرداخته شود، افزود: این موضوعات باید از طرف اهالی فرهنگ، رسانه و ارتباطات با نگاه فرهنگ‌سازی و پیشگیری مطرح شود تا تاثیر بیشتری در جامعه داشته باشد.
افرادی که زمینه جرم را فراهم می‌کنند باید پاسخگو باشند
رییس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا درباره مسوولیت افراد در برابر نظرات و کامنت‌هایی که در صفحات شخصی این افراد منتشر می‌شود، گفت: بر اساس قانون افرادی که بستر و زمینه جرم فراهم می‌کنند باید پاسخگو باشند. تشخیص اینکه این اقدام با انگیزه مجرمانه بوده یا نه بستگی به علم و نظر قاضی دارد و تشخیص با پلیس نیست.
رجبی افزود: البته سلبریتی‌ها و افراد مشهور که دنبال‌کنندگان بسیاری دارند و افراد به دلیل شهرت آنها مطالب صفحات شخصی آنان را دنبال می‌کنند باید در کنترل و پایش نظرات و کامنت‌هایی که الفاظ رکیک دارد یا در قالب نظرات، سایت‌های فیشینگ را معرفی می‌کنند، مسوولیت اجتماعی داشته باشند و کنترل کنند. در این حوزه نیاز به بازتعریف و شفاف‌سازی قوانین داریم و باید در حوزه مسوولیت افراد در فضای مجازی شفافیت وجود داشته باشد.
وی درباره هشدارهای بسیاری که در این حوزه از طرف پلیس فتا داده می‌شود، گفت: به دلیل اینکه همه جامعه در یک سطح هشدار نیستند راهبرد ما تعریف هشدارهای منظم است تا هر هشدار مخاطبین خاص خود را پیدا کند.
رییس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا به نیازهای کاربران برای کاهش آسیب‌های فضای مجازی اشاره کرد و گفت: سواد دیجیتال و استفاده از ابزارها به صورت مناسب و کامل، آموزش سواد رسانه‌ای و سواد اطلاعاتی که کاربران بتوانند در این دنیای پر از داده و اطلاعات، داده‌های درست را شناسایی و استفاده کنند.
مجتبی جوانبخت با بیان اینکه هم‌اکنون فضای مجازی همان فضای واقعی و مانند زندگی است، گفت: سرعت، امکان دسترسی و برداشته شدن فاصله فیزیکی از ویژگی‌های این فضا است.
وی به گمنامی در فضای مجازی به عنوان یکی از چالش‌های این فضا اشاره کرد و افزود: گمنامی در فضای مجازی حتی در کشورهای دیگر نیز به طور کامل حل نشده و این همان نقطه سیاه فضای مجازی است. در این فضا همه مسوول هستند و هر سازمان و دستگاهی باید مسوولیت پایش، کنترل، آگاهی‌رسانی و شناسایی را بر عهده بگیرد و انجام دهد.
مدیرکل امنیت سیستم‌های ارتباطی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با بیان اینکه مراقبت در فضای مجازی فقط وظیفه پلیس فتا نیست، افزود: در حقیقت در این فضا خود ما باید از خودمان مراقبت کنیم. باید ببینیم نقش خانواده، نهادهای غیردولتی، هنرمندان، ورزشکاران و مسوولین در این فضا چیست و آیا این افراد به مسوولیت‌های خود در این فضا عمل می‌کنند.
فضای مجازی یک ابزار است
جوانبخت فضای مجازی را به عنوان یک ابزار و پلتفرم معرفی کرد و افزود: محتوای سالم و غیرسالم است که فضای مجازی سالم و غیرسالم می‌سازد و باید ببینیم این محتوا از جانب چه کسی و چگونه تولید می شود. نگاه سلبی به فضای مجازی ما را از فرصت‌های این فضا محروم می‌کند و باید با آموزش و آگاهی‌بخشی به مردم بتوانیم از فرصت‌های این فضا به‌خوبی استفاده کنیم.
وی با انتقاد از به‌روز نبودن قوانین در حوزه فضای مجازی، گفت: فرآیند اصلاح قوانین در کشور نیز بسیار کند است و نیاز به اصلاح دارد تا همپای سرعت تحولات در فضای مجازی امکان اصلاح مقررات وجود داشته باشد.
مدیرکل امنیت سیستم‌های ارتباطی رگولاتوری به ساماندهی نظام هویتی در حوزه ارتباطی به عنوان یکی از اقدامات انجام‌شده در این حوزه اشاره کرد و افزود: با راه‌اندازی سامانه شبکه احراز هویت کاربران ارتباطی (شاهکار) توسط سازمان تنظیم مقررات با همکاری اپراتورهای ارتباطی، تقریبا سیم‌کارت بی‌هویتی وجود ندارد و با رفع برخی از مشکلات، احراز هویت برای دریافت سیم‌کارت به صورت کامل انجام می‌شود.
جوانبخت به روش‌های استعلام هویت سیم‌کارت در سامانه این سازمان اشاره کرد و گفت: سیم‌کارت امروزه بخشی از هویت افراد است و باید خود مردم مراقبت کنند که از آن سوءاستفاده نشود چرا که در قانون صاحب سیم‌کارت مسوولیت قانونی دارد. مردم می توانند از روش‌های مختلف که در سایت سازمان تنظیم مقررات اعلام شده نسبت به استعلام تعداد سیم‌کارت‌هایی که به نام خودشان است اقدام کنند.
وی با بیان اینکه احساس امنیت از خود امنیت مهم‌تر است، گفت: مردم با این حال که هویت‌های ناشناخته‌ای در فضای مجازی وجود دارد اما در این فضا احساس خطر نمی‌کنند و این موضوع بسیار عجیب است. برای مثال والدین بدون هیچ محدودیت و کنترلی ابزارهای دسترسی خود مانند گوشی و تبلت را در اختیار کودکان قرار می‌دهند و احساس خطری هم از این کار ندارند.
مدیرکل امنیت سیستم‌های ارتباطی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، با بیان اینکه دسترسی مردم به فضای مجازی را نمی‌توان محدود کرد، گفت: من به عنوان یک عضو کمیته تعیین مصادیق مجرمانه سوال می‌کنم که با فیلترینگ موجود مردم احساس مزاحمت می‌کنند یا احساس امنیت؟
جوانبخت جمع‌سپاری را برای استفاده از تجربیات جمعی در این حوزه مناسب ارزیابی کرد و افزود: وجود سامانه‌هایی که مردم بتوانند تجربیات خود در مواجهه با مشکلات و آسیب‌های فضای مجازی را به اشتراک بگذارند می‌تواند از بسیاری از آسیب‌ها پیشگیری کند. نظام رتبه‌بندی محتوا یکی دیگر از اقداماتی است که می‌تواند به کاهش آسیب در فضای مجازی کمک کند.
پلیس و قوه قضاییه آخرین سنگر برخورد در فضای مجازی است
وی با بیان اینکه پلیس و قوه قضاییه آخرین سنگر در این حوزه است، افزود: سازمان‌ها و حوزه‌های مرتبط می‌توانند با نظارت و پایش، عوامل جرم‌زا را در حوزه‌های خود کاهش دهند. هرچه به جلو پیش می‌رویم در فضای مجازی نقش حاکمیت و دخیل بودن اجزای حاکمیت کم‌رنگ‌تر می‌شود و به همین دلیل میزان آمادگی مخاطب و گیرنده در این فضا اهمیت بسیاری پیدا می‌کند.
مدیرکل امنیت سیستم‌های ارتباطی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی عدم بازدارندگی و هزینه کم جرایم سازمان‌یافته را یکی از دلایل تکرار این جرایم توسط مجرمین عنوان کرد و گفت: برای مثال مجازات حتک حریم خصوصی افراد متناسب نیست و قدرت بازدارندگی ندارد.
جوانبخت از اجرایی شدن احراز هویت بیومتریک از سال آینده خبر داد و افزود: این کار تا پایان سال تکمیل می‌شود و از سال آینده احراز هویت بیومتریک به راحتی و با دسترسی‌پذیری مناسب اجرایی می‌شود.