نرخ واقعي ارز به نرخ بازار آزاد نزديك‌تر است
يك كارشناس اقتصاد مي‌گويد: اجراي هرگونه سياست مالي كه ارزش پول ملي را درمقابل پول خارجي كاهش دهد، بازار ارز را متلاطم مي‌كند.
دکتر فرهاد خرمی با اشاره به برخی از عوامل تاثیر‌گذار در آشفتگی بازار ارز اظهار کرد: عواقب ناشی از تحریم‌های اقتصادی در نفت و سیستم بانکی هم‌چنین برخی از سیاست‌گذاری‌ها در سطح کلان اقتصاد نظیر اجرای طرح هدفمند‌سازی یارانه‌ها به مرور زمان منجر به برهم خوردن توازن در بازار ارز شده است.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی افزود: وقتی عمده درآمد ارزی کشور مربوط به صادرات نفت است، تحریم و پایین‌آمدن میزان فروش کاهش ورود ارز به کشور را به همراه دارد که موجب کمبود عرضه‌ی ارز در بازار و پاسخ‌گو‌نبودن تقاضا می‌شود که نتیجه‌ی آن برهم ریختگی تعادل ارزی است.
وی اضافه کرد: وقتی بانک مرکزی برخلاف تعهد خود به بسیاری از کالاهای وارداتی که عمده‌ی آنها سرمایه‌ای هستند ارز را با نرخ مرجع نمی‌پردازد، سرمایه‌گذاران مجبورند که کالای مورد نیاز را با نرخ بالاتری وارد و به فروش برسانند که این امر تورم را افزایش می‌دهد.
خرمی با بیان این‌که باید سیاست پولی انقباضی در اقتصاد کشور اجرا شود، اما کسری بودجه‌ی دولت مانع از آن می‌شود، گفت: بانک مرکزی ناچار است براساس سیاست پولی انبساطی حاکم بر اقتصاد پول زیادی را به چرخه‌ی مالی تزریق کند که نتیجه‌ی این امر افزایش تورم به دلیل ازدیاد نقدینگی و در پی آن افزایش نرخ ارز به علت واردات کالا با ارز گران و در نهایت کاهش ارزش پولی در مقابل ارز است.
این اقتصاد‌دان معتقد است که دولت باید برای کنترل بازار هم‌چنین کاهش قیمت‌ها و تورم، ارز را با نرخ مرجع در اختیار وارد‌کنندگان قرار دهد؛ اما تحقق آن با وجود محدودیت منابع ارزی امکان‌پذیر نیست.
وی هم‌چنین نرخ واقعی ارز را همان نرخ بازار آزاد می‌داند و می‌گوید: نرخ ارز مرجع توسط بانک مرکزی تعیین می‌شود؛ اما این عرضه و تقاضا است که نرخ بازار غیررسمی را مشخص می‌کند؛ البته شاید این رقم مقداری افراطی باشد، ولی فرق چندانی با نرخ واقعی ندارد.
این کارشناس عوامل روانی را عامل تبدیل تورم انتظاری به تورم حقیقی عنوان کرد و افزود: هنگامی که فعالان اقتصادی و یا حتی مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان در جریان خبر‌های سیاسی و اقتصادی داخلی و خارجی تاثیر‌گذار بر بازار ارز قرار می‌گیرند، با بی‌اعتمادی به بازار و انتظار تورم در روز‌های آتی شروع به خرید بیشتر ارز به امید سود‌آوری می‌کنند و ناخواسته تورم واقعی ایجاد می‌شود.
وی با اعتقاد به این‌که نقش دلالان و سفته‌بازان آنقدر در تعیین سرنوشت بازار مهم نیست که نابسامانی‌های ارزی را ناشی از فعالیت آنان بدانیم، گفت: در هر دو شرایط صعودی و نزولی‌بودن قیمت ارز واسطه‌ها وجود دارند و نمی‌توان از آنها چشم‌پوشی کرد، چرا که وقتی سیستم بانکی، ارز را به اندازه‌ی کافی در اختیار متقاضیان قرار نمی‌دهد، این فعالان بازار آزاد هستند که باید عرضه‌ی مورد نیاز را تامین کنند.
این استاد دانشگاه تاکیدی بر راه‌اندازی بورس ارز به عنوان راهکار ندارد و می‌افزاید: در شرایط کنونی نیز خیابان استانبول نوعی بورس ارز است و قیمت‌ها در آن تعیین می‌شود تا جایی که ماهیت یکسانی با بورس دارد، با این تفاوت که سازمان یافته نیست. بورس ارز می‌تواند راه‌اندازی شود، اما در بلند‌مدت نمی‌تواند تغییر قابل ملاحظه‌ای در بازار ارز ایجاد کند و تعیین‌کننده باشد.