حداکثر تقاضای واقعی روزانه ارز 50 میلیون دلار

سید بهاء‌الدین حسینی هاشمی با بیان اینکه برخی مسائل جزو هسته مرکزی و برخی دیگر اسباب و لوازم و سازوکارها است، اظهار داشت: مساله مهم این است که در بازار عرضه کنندگان زیادی وجود داشته باشد در حالی که هم‌اکنون تنها بانک مرکزی عرضه‌کننده ارز است.

وی افزود: بانک مرکزی قیمت را افزایش نمی‌دهد ولی ارز هم نمی‌دهد. کسانی که به دلایل مختلفی متقاضی ارز هستند اما بانک مرکزی تنها با نرخ مرجع و تنها برای بخش‌هایی که خود مشخص کرده ارز می‌دهد.

این کارشناس اقتصادی در مورد مدیریت بازار ارز از طریق سیستم‌های الکترونیکی مانند «سنا» و بازار بین بانکی، گفت: در شرایط فعلی اگر برای مدیریت بازار تمام صرافی‌ها، گمرکات، بانک‌ها و سیستم ثبت سفارش واردات به یک سامانه متصل شوند، در صورتی که سیستم قیمت‌گذاری و شناسایی قیمت کالای وارداتی وجود نداشته باشد، امکان سوء استفاده حتی در این شرایط هم وجود دارد.

حسین هاشمی تصریح کرد: در صورتی برای کنترل تقاضای ارز سازوکار‌های مختلفی در نظر گرفته شود موجب پیچیده‌تر شدن بازار ارز می‌شود اما در نهایت رانت از بین نمی‌رود.

وی خاطرنشان کرد: به جای اینکه دولت این سازوکار‌ها را برای کنترل و مدیریت مصرف ارز تحویلی به بخش خصوصی انجام دهد، برای مدیریت بازار مناسب است و می‌تواند برای تولیدکنندگانی که مواد اولیه وارد می‌کنند و وارد کنندگان کالا با توجه به میزان واردات و ارز آزاد تحویلی، تخفیفاتی در مالیات اعمال کند یا مابه‌التفاوت آن را به صورت نقدی یا غیر نقدی بپردازد.

*کنترل تقاضا با تعدیل قیمت ارز متناسب با نرخ بازار

این کارشناس بانکی با تاکید بر لزوم آزادسازی قیمت ارز، گفت: نرخ ارز باید برای همه یکسان باشد و با این اقدام مطمئنا تقاضای کاذب برای ارز کاهش خواهد یافت؛ هم‌اکنون بخشی از تقاضای ارز به دلیل مابه‌التفاوت قیمت ارز دولتی و بازار است که خرید و فروش آن سود زیادی فعالان این بازار می‌دهد و به همین دلیل بانک مرکزی نمی‌تواند پاسخگوی تقاضا باشد.

وی ادامه داد: مطمئن باشید در صورت افزایش قیمت ارز دولتی به قیمت بازار، تقاضا به شدت کاهش خواهد یافت و دولت می‌تواند آن تقاضا را با منابع خود تامین کند؛ در شرایط فعلی منابع ارزی دولت کاهش یافته و در شرایطی که تفاوت قیمتی وجود دارد، تقاضا زیاد است اما در صورت افزایش قیمت آن متناسب با قیمت بازار، می‌توان تقاضا را مدیریت کند.

*ارز دو نرخی بازار بین‌ بانکی را از بین برد

حسینی‌هاشمی با بیان اینکه روش بازار بین بانکی در گذشته هم وجود داشته است، وی تصریح کرد: هم‌اکنون اگر بانکی ارز داشته باشد، مازاد آن را به قیمت روز می‌فروشد و اگر کم داشته باشد ارز می‌خرد؛ این بازار بین بانکی در گذشته هم بوده است و از زمانی که قیمت ارز دو نرخی شد این بازار از بین رفت زیرا بازار بین بانکی زمانی معنا پیدا می‌کند که یک نرخ داشته باشد.

مدیرعامل سابق بانک تات افزود: بازار بین بانکی یعنی اینکه همه نیاز‌های ارزی از جمله ارز مسافرتی، ارز دانشجویی و برای تمام نیاز‌ها از طریق آن تامین شود. در آن زمان که بازار بین بانکی وجود داشت یک نرخ برای ارز در بازار بین بانکی و بازار آزاد وجود داشت و زمانی که بازار دو نرخی شد این بازار بین بانکی از بین رفت و بانک مرکزی ارز خود را از این شبکه خارج کرد.

*امکان مدیریت بازار ارز با قیمت فعلی وجود ندارد

این اقتصاددان تاکید کرد: مشکل اصلی در این بین قیمت ارز است و با قیمت فعلی، تقاضای ارز زیاد است و امکان مدیریت آن وجود ندارد؛ به عنوان مثال ممکن است فردی 5 میلیون دلار واردات داشته باشد اما با سند سازی اینگونه وانمود کند که 10 میلیون دلار کالا وارد کرده است و این مابه‌التفاوت ارز را در بازار به فروش برساند.

وی در پاسخ به این سوال که سامانه سنا و بازار بین بانکی می‌تواند در مدیریت تقاضا موثر باشد، گفت: تنها قیمت می‌تواند تقاضا را کنترل کند؛ در حال حاضر بازار فرعی، بازار بین بانکی و «اینتر بنک» وجود دارد و همه این ابزارها وقتی کارآمد خواهد بود که قیمت واقعی باشد.

حسینی‌هاشمی ادامه داد: اگر این بازار بین بانکی وجود داشته باشد و ارز برای خود بانک‌ها نباشد ممکن است سخت‌گیری نکنند اما اگر ارز برای خود بانک‌ها باشد به بالاترین قیمت می‌فروشند.

*قیمت فعلی ارز سوداگرانه و تجاری

وی با ذکر مثالی در این باره گفت: در صورتی که قیمت ارز هم‌اکنون 2400 تومان باشد، بانک مرکزی دقیقا با همین قیمت باید ارز را عرضه کند و مطمئن باشید با این اقدام، فردا قیمت دلار به 2200 تومان خواهد رسید و در روزهای آینده هم کاهش خواهد یافت.

مدیرعامل سابق بانک تات تاکید کرد: قیمت فعلی ارز سوداگرانه و تجاری ارز است و استفاده از این ارز در بخش‌های تولیدی صرفه اقتصادی ندارد؛ به همین دلیل در صورتی که قیمت ارز بانک مرکزی متناسب با قیمت بازار باشد، با کاهش تقاضا قیمت ارز هم کاهش خواهد یافت.

به گفته وی قیمت ارز دقیقا باید متناسب با قیمت ابزار تعیین شود و این اقدام، نرخ ارز در بازار آزاد را به شدت کاهش خواهد داد.

*تعدیل قیمت، نرخ ارز را به کمتر از 2000 تومان می‌رساند

وی افزود: متناسب کردن قیمت ارز تحویلی بانک مرکزی با نرخ قیمت بازار موجب واقعی شدن قیمت آن خواهد شد و با یکسان‌سازی، قیمت ارز به کمتر از 2000 تومان خواهد رسید.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: البته در صورتی که محدودیت‌های نقل و انتقال ارز برطرف شود و تحریم بانکی ارز بین برود، هزینه نقل و انتقال و ریسک کاهش می‌یابد و قیمت ارز به شدت کاهش خواهد یافت.

وی خاطرنشان کرد: منطقی کردن قیمت ارز عامل اصلی مدیریت بازار خواهد بود و این همان کاری است که برخی کشورها برای مدیریت بازار ارز خود انجام دادند.

*حداکثر تقاضای واقعی ارز 50 میلیون دلار در روز

حسینی هاشمی با اشاره به حجم واقعی تقاضای ارز در کشور، گفت: میزان تقاضای ارز در روز حدود 30 میلیون دلار و حداکثر 50 میلیون دلار است و به همین میزان ارز نزد بانک مرکزی وجود دارد؛ به طور متوسط درآمد ارزی روزانه کشور حدود 100 میلیون دلار است که کاملا قابل پوشش است.

وی افزود: درآمد ارزی کشور در سالهای اخیر حدود 100 تا 150 میلیارد دلار بود و به راحتی بازار ارز مدیریت می‌شد و قیمت ارز نوسان زیادی نداشت که علت اصلی آن واقعی بودن قیمت بود؛ در این سال‌ها تورم وجود داشت و ارزش ریال در برابر دلار همواره کاهش می‌یافت و در مدت 5 سال به طور میانگین 20 درصد تورم باشد، یعنی 100 درصد ریال تضعیف شد اما قیمت دلار تغییر نمی‌کرد.

این اقتصاددان ادامه داد: به طور معمول در اغلب کشورها، تورم داخلی از تورم خارجی کم شده و عدد به دست آمده به قیمت ارز افزوده می‌شود؛ به عنوان مثال اگر امسال نسبت تورم داخلی به خارجی 15 درصد باشد، و قیمت ارز هزار تومان، در سال آینده باید قیمت دلار به 1150 تومان افزایش یابد.

وی تصریح کرد: در این مدت قیمت ارز افزایش نیافت و اثرات کاهش ارزش پول به یکباره نمایان شد؛ به نظر می‌رسد نرخ تعادلی دلار در حال حاضر حدود 2000 تومان است.

*ارز متناسب با تورم باید تعدیل شود

حسینی هاشمی در پاسخ به این سوال که آیا در شرایط فراوانی ارز نیاز به افزایش قیمت ارز وجود دارد، اظهار داشت: بله؛ در سال‌های گذشته که قیمت افزایش نمی‌یافت باز هم رانت وجود داشت؛ در همان زمان فرد ارز دولتی می‌گرفت اما به قیمت ارز آزاد به شکل کالا در بازار می‌فروخت و در واقع سود خود را به دست می‌آورد در حالی که دولت قیمت ارز را ثابت نگه داشته بود.

وی افزود: اگر قیمت ارز ثابت باشد یعنی تورم وجود ندارد در حالی که تورم وجود داشت؛ سود افزایش قیمت بر روی دلار نصیب فردی که ارز می‌گرفت می‌شد.

این کارشناس اقتصادی با تاکید بر اینکه قیمت توسط بازار تعیین می‌شود، گفت: اگر دولت دلار رایگان به افرادی بدهد تا آنها روغن وارد کنند، قطعا این کالا را به قیمت ارز آزاد عرضه می‌کند؛ بنابراین بهترین اقدام این است که دولت ارز را به قیمت واقعی عرضه کند و در آن شرایط به صنایعی که نیازمند یارانه هستند پس از بررسی‌های دقیق به صورت ریالی به آنها یارانه در نظر بگیرد.

وی بیان داشت: به عنوان مثال تاجری 10 میلیون دلار کالا با قیمت ارز آزاد وارد کرده است، براساس آمار واردات و فروش کالا در داخل کشور و طبق مستندات ارائه شده، مابه‌التفاوت ارز آزاد و قیمت واقعی ارز را یارانه یا روش‌های دیگری مانند تخفیف مالیاتی یا تسهیلات قرض‌الحسنه پرداخت کند.

وی خاطرنشان کرد: با این اقدام کسری بودجه دولت از بین می‌رود و بسیاری از پروژه‌های عمرانی تامین اعتبار خواهد شد و آن فردی که می‌خواهد یارانه از دولت بگیرد باید اثبات کند که ارز چه میزان کالا وارد کرده است.

حسینی هاشمی تاکید کرد: اطمینان می‌دهم که با افزایش قیمت ارز تحویلی بانک مرکزی تورم افزایش نمی‌یابد زیرا در حال حاضر اغلب کالاها به قیمت ارز بازار آزاد فروخته می‌شود و تنها دولت در این بین زیان کرده است.

وی در پاسخ به این سوال که این اقدام متناسب با نظام ارزی کشور ( نظام شناور مدیریت شده ) است، گفت: به روش فعلی قیمت‌گذاری ارز در بانک مرکزی و مدیریت آن، نظام شناور مدیریت شده گفته نمی‌شود؛ اگر بانک مرکزی قیمت را متناسب با قیمت بازار تعدیل کند تا تقاضا کاهش یافته و قیمت کاهش یابد، نظام ارزی شناور مدیریت شده خواهد بود.

وی در همین باره گفت: در جنین شرایطی اگر تولیدکننده‌ای که کالای خود را صادر می‌کند و ارز حاصل از صادرات به دست می‌آورد باز هم متقاضی ارز دولتی است زیرا فاصله زیادی بین ارز بازار و دولتی وجود دارد؛ تنها راه‌حل کنترل قیمت ارز، تعدیل قیمت متناسب با قیمت بازار است.

این کارشناس اقتصادی افزود: اگر دولت در سیاست‌های ارزی خود تجدید نظر نکند، قیمت ارز باز هم افزایش خواهد یافت اما در صورتی اعمال این سیاست، تقاضای ارز در بازار نصف خواهد شد و کسانی که متقاضیان واقعی ارز در بازار هستند، باقی می‌مانند.