سه امضا کننده غربی برجام یعنی بریتانیا، فرانسه و آلمان روز پنجشنبه ۱۹ نوامبر (۲۹ آبان) با انتشار یک بیانیه مشترک در شورای حکام سازمان بین‌المللی انرژی اتمی، از ایران خواستند اقدامات خود را «معکوس» کند و به «انطباق کامل» با برجام بازگردد.
به گزارش سایت طلا به نقل از یورونیوز، تروئیکای اروپایی در این بیانیه ضمن تأکید بر پایبندی به برجام، از فعالیت‌های هسته‌ای ایران پس از کاهش یکجانبه تعهداتش به تلافی خروج یکجانبه آمریکا از برجام، ابراز نگرانی کردند.
سه کشور در این بیانیه ضمن تأکید بر تعهد مداوم خود به برجام و اجرای مفاد آن و نیز اظهار تأسف از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای نوشته‌اند: «ما تحریم‌ها را همان گونه که در توافق مقرر شده بود لغو کرده و اقداماتی اضافی انجام دادیم تا ایران بتواند تجارت قانونی را از طریق توسعه سازوکار مالی اینستکس دنبال کند.»
آنها در این بیانیه همچنین نوشته‌اند: «اگر چه بر خلاف این اقدامات که با حسن نیت انجام شد، ایران اکنون یک سال و نیم است که تخطی‌های متعدد و جدی از تعهدات هسته‌ای‌اش انجام می‌دهد، ما همچنان نگران عملکرد ایران هستیم که منافع مربوط به عدم اشاعه در توافق را از میان برمی‌دارد. پیشرفت و تحقیق و توسعه در این راستا پیامدهای جدی در بر خواهد داشت.»
در ادامه این بیانیه آمده است: «ما از این نگران هستیم که ایران اورانیوم را بیش از حد ۳.۶۷ درصد تعیین شده در برجام غنی‌سازی می‌کند و به افزایش ذخایر اورانیوم ادامه داده که اکنون ۲ هزار و ۴۴۳ کیلوگرم است. این ۱۲ برابر بیش از حد تعیین شده در برجام است. برخلاف برجام، ایران در حال استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته برای تولید اورانیوم با غنای پایین است. ایران همچنین برخلاف برجام، در حال غنی‌سازی در تاسیسات فردو است که این محل هیچ کاربرد غیرنظامی معتبری ندارد.»
این بیانیه می‌افزاید: «ایران به انجام دادن تحقیقات و توسعه در چندین نوع سانتریفیوژ پیشرفته که در برجام و برنامه تحقیق و توسعه برجام مجاز نیست، پرداخته است. این شامل فعالیت صدها سانتریفیوژ آی‌آ۴، آی‌ار۲ام و آی‌ار۶ است. ایران همچنین نوع جدیدی از سانتریفیوژهایی را که در برجام مجاز نیستند معرفی کرده است. ایران باید از انجام دادن هر تحقیق و توسعه سانتریفیوژهای پیشرفته که برخلاف مقررات برجام است، خودداری کند.»
سه کشور اروپایی در ادامه بیانیه خود گفتند: «مهم‌تر از تمام اینها، ایران اعلام کرده است که قصد دارد سانتریفیوژهای پیشرفته را در واحد غنی‌سازی سوخت در نطنز نصب کند. گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تایید می‌کند که این روند آغاز شده و یک زنجیره سانتریفیوژآی‌ار۲ام و نیز برخی آی‌ار۴ ها در این تأسیسات نصب شده است. این گزارش همچنین می‌گوید که این زنجیره‌ها به انباشته‌سازی اورانیوم ادامه خواهند داد. آژانس در ۱۷ نوامبر گزارش داد که روند تزریق گاز اورانیوم هگزافلورید به سانتریفیوژهای آی‌آر۲ام آغاز شده است.»
در این بیانیه همچنین تأکید شده است: «برجام به وضوح می‌گوید که تمام تحقیقات و توسعه سانتریفیوژها باید تحت تأسیسات غنی‌سازی سوخت آزمایشی انجام بگیرد. برجام همچنین به طور شفاف می‌گوید که تنها سانتریفیوژهای آی‌آر۱ می‌توانند در واحد غنی‌سازی سوخت برای اهداف غنی‌سازی نصب شوند و تعداد آنها محدود به ۵۰۶۰ و نه بیشتر از آن است. تصمیم اخیر ایران برای تغییر محل فعالیت‌های تحقیف و توسعه اش که به روشی جدید و مغایر با برجام انجام شده است، همچنین افزایش تعداد کلی سانتریفیوژهایی که در واحد غنی سازی سوخت نصب شده‌اند باعث نگرانی جدی هستند.»
بیانیه تروئیکا با یادآوری این که این موارد «کار را برای گسترش فعالیت‌های ایران با سانتریفیوژهای پیشرفته در آینده در صورتی که تصمیم به انجام دادن آن کند، آسان می‌کند»، می‌افزاید: «این واحد غنی‌سازی سوخت گنجایش هزاران سانتریفیوژ دیگر را دارد و بنابراین، انتقال سانتریفیوژهای پیشرفته به یک محل بزرگتر نگرانی جدی درباره قصد ایران را ایجاد می‌کند. ما از ایران می‌خواهیم به نصب سانتریفیوژهای پیشرفته در واحد غنی‌سازی سوخت و برنامه‌هایش برای انتقال امکانات تحقیق و توسعه به این واحد غنی‌سازی سوخت ادامه ندهد. این فعالیت‌ها تخطی بیشتر از برجام است و پیامی ناپذیرفتنی به جامعه جهانی می‌فرستد که برای حفظ برجام گرد هم آمده است.»
سه کشور اروپایی طرف برجام در بیانیه خود نوشته‌اند: «مهم است که ایران بدون تاخیر بیشتر فورا اقداماتش را به حالت اول بازگردانده و به پایبندی کامل به تعهداتش در برجام بازگردد. ما به همکاری با دیگر شرکای برجام برای پیدا کردن مسیر دیپلماتیکی رو به جلو ادامه داده و قصد داریم این بحث‌ها را در چارجوب برجام دنبال کنیم. از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درخواست داریم که به تلاش‌های سرسختانه‌اش برای مشارکت دادن ایران در گفتمانی اساسی در جهت ارزیابی اظهارات ایران در پروتکل الحاقی ادامه دهد.
این سه کشور اروپایی همچنین در این بیانیه همکاری‌های اخیر پادمانی ایران با آژانس و ایجاد دسترسی برای نمونه‌برداری بازرسان آژانس از دو محل تعیین شده توسط آژانس در ایران را مورد توجه قرار دادند.
هشدار گروسی به آمریکا
در همین حال رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد حمله نظامی آمریکا به ایران هشدار داد.
گروسی روز چهارشنبه ۱۸ نوامبر (۲۸ آبان) در گفتگو با شبکه ان‌بی‌سی گفت: «امیدوارم که هرگز زمانی برای حمله نظامی نباشد.»
اظهارات وی پس از آن بیان شد که روزنامه نیویورک تایمز روز دوشنبه با استناد به سخنان چهار مقام فعلی و سابق آمریكا گزارش داد كه دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا هفته گذشته از مشاورانش پرسیده آیا امکانی برای اقدام نظامی علیه سایت اصلی هسته‌ای ایران در نطنز وجود دارد یا نه.
نیویورک تایمز نوشته بود که طی نشستی در روز پنجشنبه گذشته، طیف وسیعی از مشاوران ارشد رئیس جمهوری آمریکا تلاش کردند او را از پیش بردن برنامه حمله نظامی منصرف کنند. ایران نیز بی درنگ به این خبر واکنش نشان داده و تهدید کرد که به هر تعرضی «پاسخ کوبنده» می‌دهد.
رافائل گروسی در گفتگوی خود با ان‌بی‌سی، این موضوع را كه آمریكا در حال برنامه‌ریزی برای چنین حمله‌ای است، «كمی بر پایه حدس و گمان» خواند. وی در این گفتگو که در ژنو انجام شد گفت: «یك حمله نظامی مخل هر گونه فعالیت بازرسی است، چه رسد به ایمنی بازرسان که اولویت من است. اگر کسی قصد انجام چنین کاری را داشته باشد ایمنی بازرسان اولین چیزی است كه من به آن فكر كنم.»
تنش بین ایالات متحده و ایران از سال ۲۰۱۸، یعنی زمان خرج یکجانبه آمریکا از برجام به دستور ترامپ شدت گرفت. آمریکا از آن زمان سیاست فشار حداکثری تا حد ایجاد اختلال جدی در اقتصاد ایران پی گرفته است. در پاسخ به این سیاست، ایران نیز به تدریج محدودیت‌های تعیین شده در توافق هسته‌ای را کنار گذاشت. روز چهارشنبه نیز آمریکا دور دیگری از تحریم‌ها را علیه ایران تصویب کرد که از جمله شامل تحریم رئیس بنیاد مستضعفان و وزیر اطلاعات می‌شود.
خبرگزاری آسوشیتدپرس می‌نویسد بیشتر این تحریم‌ها در واقع همان تحریم‌های قبلی هستند، اما آمریکا لایه‌های دیگری به آن افزوده است. ان‌بی‌سی با یادآوری این موضوع می گوید که دونالد ترامپ پیش از به قدرت رسیدن رسمی جو بایدن در پی سد کردن همه راه‌ها در برابر ایران است.
ان‌بی‌سی می افزاید گزارش شده که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شواهدی در دست دارد که نشان می‌دهد ایران دیگر به برجام پایبند نیست. این رسانه همچنین به یک گزارش داخلی آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای استناد می‌کند كه در آن گفته شده ایران با نصب سانتریفیوژهای پیشرفته غنی‌سازی اورانیوم در زیر زمین در سایت نطنز، توافق هسته‌ای را نقض كرده است. ان‌بی‌سی می‌نویسد که این گزارش داخلی را رؤیت نکرده، اما گروسی به همان گزارش گفته که ایران منشأ ذرات اورانیوم یافت شده در یک سایت «اعلام نشده» را توضیح نداده است. او گفته است که بازرسی سازمان از این سایت «دقیق» و منظم بوده است.
وی با این حال گفت: «در گذشته مواردی وجود داشته كه ایران مواردی را كه باید اعلام می‌كرد، اعلام نكرده است. اما در حال حاضر من هیچ نشانه‌ای در دست ندارم که نشان دهد آنها فعالیت مخفی انجام می‌دهند.»