اتومبیل اتوماتیک ممکن است برای کسانی که به رانندگی درون شهری عادت دارند، مناسب‌تر باشد. اگر هر روز مسافت طولانی را طی می‌کنید یا به رانندگی در جاده عادت دارید، یک اتومبیل دنده ای می‌تواند گزینه بهتری باشد.
جعبه دنده اتوماتیک از سال‌ها قبل مورد علاقه رانندگان بوده است. با توجه به پیچیدگی‌های خاص جعبه دنده‌های اتوماتیک و هزینه‌های نگهداری آنها، رانندگی صحیح با خودروی اتوماتیک بسیار مهم است چرا که با رعایت آنها طول عمر خودرو و گیربکس افزایش و از هزینه‌های اضافی نیز جلوگیری می‌کند.
اگر برای اولین بار میخواهید با اتومبیل دنده اتوماتیک رانندگی کنید قبل از هر چیزی بخاطر داشته باشید که باید استفاده از پای چپ برای رانندگی را فراموش کنید، زیرا پای چپ در رانندگی برای فشردن پدال کلاچ است که در اتومبیل دنده اتوماتیک وجود ندارد. استفاده از پای چپ در اتومبیل گیربکس اتوماتیک به معنی فشردن پدال ترمز با آن است و در صورتی که همزمان در حال فشردن پدال گاز باشید قطعا گیربکس اتومبیل شما دچار آسیب جدی می‌شود.
هنگام روشن کردن اتومبیل حتما پای خود را روی پدال ترمز بگذارید البته مکانیزم اکثر اتومبیل‌های امروزی به ترتیبی است که معمولا بدون فشردن پدال ترمز روشن نمی‌شود، اما بهتر است بعد از روشن شدن موتور نیز تا قبل از حرکت پا را از روی پدال ترمز بر ندارید. علت این توصیه صرفا بخاطر نکات ایمنی است، زیرا در اتومبیل دنده اتوماتیک بعد از خاموش شدن موتور عملا دنده درگیری وجود ندارد و به جزء حالت پارک شیفتر دنده بقیه دنده‌ها خلاص است، حال اگر آخرین باری که شما اتومبیل را پارک کرده‌اید سیم یا مکانیزم الکترونیکی شیفتر دنده دچار اشکال شده و اتومبیل در حالت پارک قرار نگرفته باشد، بلافاصله بعد از روشن شدن موتور، اتومبیل حرکت می‌کند و ممکن است باعث مشکلات جبران ناپذیری بشود. هر چند این احتمال ضعیف است، اما قابل چشم پوشی نیست.
بعد از روشن شدن موتور حتی در هوای گرم بهتر است قبل از حرکت دقایقی را برای گرم شدن موتور منتظر بمانید، حرکت بلافاصله مخصوصا در هوای سرد باعث تعویض خشک و خشن دنده‌ها می‌شود که در اغلب اتومبیل‌ها کاملا محسوس است، رعایت این نکته در طول عمر شیر‌های برقی و مجموعه کنترل هیدرولیکی گیربکس موثر است.
دنده پارک P برای گرم شدن موتور اتومبیل بهترین انتخاب است، اما در صورت حضور در اتومبیل می‌توان از حالت خلاص N نیز برای گرم کردن موتور استفاده کرد. هنگام تغییر وضعیت شیفتر دنده از حالت پارک P یا خلاص N به حالت حرکت D یا دنده عقب R باید پدال ترمز را نگه دارید، گاز دادن به موتور و تعویض دنده در حالتی که دور موتور بالاست باعث آسیب فوری و جدی به قسمت‌هایی از گیربکس می‌شود و ممکن است، گیربکس به تعمیر اساسی نیاز پیدا کند.
چه تفاوتی بین گیربکس دستی و اتوماتیک وجود دارد؟
بدون در نظر گرفتن نکات فنی،تفاوت اصلی گیربکس دستی و اتوماتیک این است که اتومبیل‌های اتوماتیک پدال کلاچ ندارند و تنها یک گیربکس ساده دارید. اتومبیل‌های دنده دستی دارای پنج یا شش دنده هستند، به علاوه دنده معکوس که به شما امکان کنترل کامل عملکرد خودرو را می‌دهد.
اتومبیل‌های اتوماتیک چهار حالت دارند که شامل پارک - P، معکوس - R، خنثی - N و رانندگی - D است. در این خودروها، دنده به صورت اتوماتیک و مناسب با سرعت و شرایط جاده تغییر می‌کند.
انواع مختلفی از گیربکس اتوماتیک وجود دارد، از جمله جعبه دنده Continaxely Variable Transaxle) CVT)، کلاچ‌های خودکار تک و کلاچ‌های دوقلو است. در این گزارش گیربکس اتوماتیک را بررسی خواهیم کرد.
گیربکس اتوماتیک ساختار متفاوتی از گیربکس دستی دارد، بدلیل انتقال گشتاور موتور از طریق جریان روغن به گیربکس، و ساختار هیدروالکترومکانیکی آن، نگهداری و استفاده از خودرو اتوماتیک، مستلزم دقت و حساسیت بیشتری است. رعایت موارد زیر، باعث افزایش طول عمر انواع گیربکس اتوماتیک می‌شود:
هنگام رانندگی در ترافیک سنگین و طولانی (بیشتر از ۱۵ دقیقه)، از سیستم تعویض دنده دستی (+ – M) استفاده کنید، ا دنده ۱ رانندگی کنید، پس از باز شدن راه، دنده را در وضعیت D قرار داده به رانندگی ادامه دهید. تعویض‌های مکرر دنده ۱ به ۲ و برعکس در گیربکس اتومات، باعث گرم شدن آن شده و تقه‌هایی که در اثر این کار در گیربکس ایجاد می‌شود، در دراز مدت آن را از تنظیم خارج می‌کند.
مسیر‌های سر بالایی و پر شیب، به گیربکس فشار وارد می‌کنند، حتی المقدور از تردد در این مسیر‌ها اجتناب کنید.
حمل بار و سرنشین اضافه در خودرو اتوماتیک و بکسل کردن خودرو دیگر، از عمر قطعات گیربکس اتوماتیک کاهش می دهد.
آموزش رانندگی با ماشین اتوماتیک
برای رانندگی با دنده اتومات حتما نکات زیر را در نظر بگیرید
1- همانند هر خودروی دیگر، پس از سوار شدن، ابتدا صندلی، آینه و … را تنظیم نموده و پدال گاز و ترمز را چک نمایید.
2- پا را بر روی پدال ترمز قرار داده، تا انتها فشار داده و خودرو را روشن نمایید. مکانیزم اغلب خودروهای اتومات امروزی به ترتیبی است که معمولا بدون فشردن پدال ترمز روشن نمی شوند.
3- بدون آنکه پا را از روی پدال ترمز بردارید دنده را در حالت D (یا R) قرار دهید.
4- ترمز دستی را خوابانده و کم‌کم پا را از روی پدال ترمز پایی برداشته و به آرامی بر روی پدال گاز فشار داده و از رانندگی لذت ببرید. شاید تعجب کنید که چرا گفته می شود تا زمان حرکت پا را از روی پدال ترمز برندارید. علت این توصیه صرفا بخاطر رعایت نکات ایمنی است زیرا در خودروهای دنده اتوماتیک بعد از خاموش شدن موتور عملا دنده درگیر نیست و بجز حالت P، بقیه دنده ها در حالت خلاص هستند. حال اگر به هر دلیلی آخرین باری که خودرو را پارک کرده اید مکانیزم الکترونیکی شیفتر دنده دچار اشکال شده و خودرو در حالت P قرار نگرفته باشد بلافاصله بعد از روشن شدن موتور، خودرو حرکت می کند. هر چند که این احتمال ضعیف است اما نادیده گرفتن آن ممکن است منجر به مشکلات جبران ناپذیری شود.
5- جهت توقف پا را از روی پدال گاز برداشته و به آرامی پدال ترمز را لمس کرده و فشار دهید به نحوی که به یکباره توقف ننمایید.
6- پس از توقف و پارک کامل، دنده را در حالت P قرار دهید.
در توقف‌های کمتر از دو دقیقه (مثلا پشت چراغ قرمز)، پای خود را روی ترمز نگاه دارید و دنده را به N یا P منتقل نکنید، زیرا استهلاک این تغییر وضعیت بیشتر از استهلاک کارکردن درجای گیربکس است. در صورت توقف بیشتر از دو یا سه دقیقه پشت چراغ قرمز، دنده را در وضعیت N قرار دهید (نه P).
گیربکس اتوماتیک پژو برای رانندگی عادی طراحی شده، استفاده مکرر از دکمه S (اسپورت)، فشار زیادی به گیربکس وارد می‌کند و کمتر باید مورد استفاده قرار گیرد.
برای شروع حرکت، ابتدا دنده را به D منتقل کرده، پس از احساس درگیر شدن گیربکس (صدای تق یا تکان خفیف)، شروع به گاز دادن کنید. در غیر اینصورت ضربه وارده به گیربکس به آن آسیب وارد می‌کند.
روغن گیربکس را در زمانبندی و کیلومتر تعیین شده تعویض کنید.
جوانب مثبت گیربکس اتوماتیک
زمانی که سوار خودروهای اتوماتیک می‌شوید، اولین چیزی که متوجه خواهید شد این است که رانندگی با آن بسیار راحت است. بدون نیاز به فشار دادن کلاچ یا یافتن دنده مناسب، می‌توانید حرکت کنید. رانندگی در ترافیک با استفاده از گیربکس اتوماتیک آسان‌تر است.
در خودروهای اتوماتیک احتمال خرد شدن چرخ دنده‌ها کمتر است اما این احتمال وجود دارد که گیربکس از کار بیفتند که هزینه تعمیر آن زیاد است.
آیا مصرف سوخت اتومبیل‌های دستی از خودروهای اتوماتیک بیشتر است؟
یک عقیده رایج بین رانندگان وجود دارد که اتومبیل‌های اتوماتیک نسبت به اتومبیل‌های دستی مصرف سوخت بیشتری دارند. دلیل عمده آن این است که اتومبیل‌های اتوماتیک بسته به شرایط جاده و سرعت به صورت اتوماتیک دنده عوض می کند.