در روز‌های اخیر آلودگی هوای تهران و احتمال تأثیر گاز مازوت در ایجاد آلودگی هوا با اظهارنظر‌های متعددی از سوی متولیان امر و مقامات همراه شده است، برخی مهمترین مقصر آلودگی هوا را تحریم‌ها دانستند، برخی می‌گویند سوء مدیریت در این رابطه وجود دارد و حالا هم مقامات مسئول آرام آرام توپ را در زمین مردم می‌اندازند و می گویند مصرف گاز عامل آلودگی است.
با تداوم وضعیت قرمز آلودگی هوا در هفته‌های اخیر برخی از اعضای شورای شهر از مازوت‌سوزی در نیروگاه‌های کشور خبر دادند. اما طبق اظهارات مسئولان شهری و محیط زیستی، آلودگی مازوتی هوای تهران ریشه در تحریم‌ها دارد. در آخرین نمونه، عیسی کلانتری معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست در این باره گفته است، چون تحریم هستیم و نمی‌توانیم مازوت صادر کنیم و انبار‌ها هم پر شده مجبوریم بجای گاز در صنایع مازوت بسوزانیم و گرنه پالایشگاه‌ها تعطیل خواهند شد
او همچنین گفته، چون تحریم هستیم پالایشگاه‌های ما مدرن نیست و گوگرد گازوییل تولیدی ما ۴ برابر بیشتر از پالایشگاه‌های مدرن است.
بیژن زنگنه، وزیر نفت نیز روز یکشنبه در نشست مشترک وزرای نیرو، نفت و کشور درباره مدیریت مصرف سوخت زمستانی گفت: "مایل نیستم مازوت مصرف شود، اما چاره‌ای نداریم، ولی گازوئیل در حداکثر ممکن تحویل داده می‌شود."
او همچنین افزود: «اگر مصرف برق کم شود مصرف مازوت هم کاهش می‌یابد و همه تجربه‌ها در بحث صرفه جویی مصرف گاز با اولویت برق هم اجرا شود.»
این اظهارات در صورتی است که پیش از این، مقامات محیط زیست، سایر دستگاه‌های مسئول و حتی شرکت ملی گاز ایران، مصرف مازوت در نیروگاه‌ها را رد می‌کردند، حالا هم در شرایطی که ارشدترین مقامات به این امر صحه می‌گذارند؛ محمد رستگار معاون نظارت و پایش اداره کل محیط‌زیست استان تهران، استفاده بیش از اندازه گاز در منازل مسکونی را یکی از عوامل افزایش آلاینده‌ها دانسته و از مردم خواسته تا با یک درجه صرفه‌جویی به کنترل آلودگی هوا کمک کنند.
رستگار تأکید کرده است: "کارخانه‌های بزرگ تهران هیچ‌کدام مازوت نمی‌سوزانند. مازوت سوزی ربطی به آلودگی هوای تهران در شرایط فعلی ندارد."
حتی انوشیروان بندپی استاندار تهران نیز که پیشتر استفاده از سوخت مازوت در پالایشگاه‌ها را تایید کرده بود، سیزدهم دی ماه در جلسه کارگروه اضطرار آلودگی هوای تهران، استفاده نیروگاه‌ها از سوخت مازوت را تایید نکرد و گفت: «در چند روز اخیر هیچ کدام از نیروگاه‌های تهران از سوخت مازوت استفاده نکرده‌اند.»
مجادلات درباره مقصر اصلی آلودگی هوا به این تناقض‌گویی‌ها ختم نمی‌شود. چندی پیش، برخی رسانه‌ها با تایید تاثیر مازوت در آلودگی هوای تهران، اما نه تحریم‌ها بلکه آلایندگی بالای مازوت تولیدی ایران را دلیل افت صادرات آن عنوان کردند.
بر این اساس، تا پیش از تحریم‌های آمریکا، ایران روزانه ۳۵۰ هزار بشکه صادرات مازوت داشت، اما با آغاز سال ۲۰۲۰ بر اساس استاندارد‌های سازمان بین‌المللی دریانوردی، استفاده از سوخت‌هایی با ترکیب گوگرد بالای نیم درصد ممنوع شد.
بنابراین از آنجا که مازوت تولیدی ایران بسیار آلاینده است و ترکیب گوگرد بالایی دارد، مشتریان خارجی خود را از دست داده و ناگزیر به مصرف داخل رسیده است. کلانتری نیز در اظهارات اخیرش، آلودگی بالای مازوت ایرانی را تایید کرده که می‌تواند تا حدی تاییدکننده این ادعا باشد.
برخی نیز تصمیم‌گیری‌ها و نوع مدیریت را مقصر آلودگی هوا می‌دانند. چنانچه سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی، آلودگی هوای تهران و دیگر کلانشهرها را در نتیجه بی‌مسئولیتی متولیان قانون هوای پاک دانست و گفت که این متولیان نه تنها در اجرای هوای پاک قصور و کوتاهی می‌کنند، حتی در برخی از موارد در مقابل کوتاهی‌های دیگر دستگاه‌های مسئول چشم پوشی دارند.
او با اشاره به خبرهایی مبنی بر سوزاندن سوخت مازوت دپو شده در نیروگاه‌ها، گفت: "محیط زیست و وزارت نیرو این مسئله را باید برای مردم روشن کند. اگر این ماجرا حقیقت داشته باشد علنا مسئولان از ریه‌های شهروندان به‌عنوان انبار مازوت استفاده می‌کنند."
تابستان ۹۸ نیز شماری از فعالان و روزنامه‌نگاران ایرانی تصویر حکمی از اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری به تاریخ ۲۰ شهریور را منتشر کردند که با درخواست شرکت ایران خودرو دیزل برای «حذف الزام نصب فیلتر جذب ذرات معلق در خودرو‌های دیزلی» موافقت، و آن را به عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ابلاغ کرده است.
این در حالی بود که قانون «نصب فیلتر دوده روی وسایل نقلیه دیزلی» از مهرماه سال ۱۳۹۵ برای اجرا ابلاغ شده، اما پیش از حکم جهانگیری نیز آن‌قدر‌ها اجرا نمی‌شد. حتی به گفته تجریشی معاون محیط زیست انسانی سازمان محیط زیست، ردیف بودجه نصب این فیلتر در شورای شهر تهران حذف شد بدون آن‌که شورای شهر تهران دلایل مخالفت خود را با اجرای مصوبه فیلتر دوده به سازمان حفاظت محیط زیست ارسال کند.این اظهارات، شورای شهر تهران را نیز در این وضعیت سهیم می‌کند. اما محسن هاشمی رئیس شورای شهر تهران گفته داده‌های صحیحی درمورد آلودگی هوا به دست شورای شهر نمی‌رسد و اختیارات کافی هم برای مقابله با این معضل نداریم. پس شورای شهر تنها می‌تواند تذکر بدهد و پیگیری کند.
در این شرایط که با شدت گرفتن آلودگی هوا، تناقض‌گویی‌های مسئولین نیز به اوج خود رسیده کلانتری اما تحریم‌ها را مقصر اصلی آلودگی هوا معرفی می‌کند در حالی‌که پیش از این به همراه مسعود تجریشی معاون سازمان محیط زیست صنعت خودروسازی را «مهمترین عامل آلودگی زیست‌محیطی در ایران» معرفی کرده و از لابی صنعت خودروسازی به عنوان مانع اجرای قانون هوای پاک نام برده بودند.
هوای پاکی که بر اساس گزارش کنترل کیفیت هوای تهران در سال ۹۹ تنها ۱۵ روز سهم تهرانی‌ها شده است. آن هم در روز‌هایی که کرونا همچنان بلای جان تهرانی‌هاست و تحقیقات دانشگاه هاروارد در این باره نشان داده که به ازای افزایش یک واحد ذرات معلق، میزان تلفات ۸ درصد افزایش می‌یابد.
منبع:فرارو