88 عامل نوسان بازار ارز و سکه در سال 88/بازار طلا و ارز در سال گذشته

بررسی منحنی قیمت انواع ارز و سکه در بازار داخلی کشور در سال 88 ، از رشد متوسط سالانه 8/17 درصدی قیمت دلار کانادا به عنوان پربازده‌ترین ارز و رشد 3/33 درصدی قیمت سکه طرح قدیم به عنوان پر بازده‌ترین سکه حکایت دارد. گزارش دنیای اقتصاد نشان می‌دهد که در این سال، 88 عامل بر نوسان قیمت‌ها در این بازار تاثیر گذار بوده است.

بازار ارز
بررسی تغییرات قيمت ارز در بازار آزاد کشور در سال 88 نشان مي‌دهد که در بین ارزهای عمده بازار، بیشترین نرخ رشد سالانه به ترتیب به دلار کانادا با 8/17 درصد رشد قیمت اختصاص یافته است. در 12 ماه منتهی به پایان سال 88، قیمت هر دلار کانادا از 840 تومان تا 990 تومان رشد کرده است. هر یکصد ین ژاپن نیز با نرخ رشد سالانه 9/8 درصدی در بازار ارز داخلی کشورمان در این سال از 1010 تومان تا 1100 تومان رشد کرده است، البته صد ین ژاپن در پایان آذر ماه به سطح قیمتی 1110 تومان نیز دست یافت که در این صورت نسبت به اول سال 88 تقریبا 10 درصد سود نصیب صاحبان پول ژاپنی در 9 ماه اول سال شده است. در سال 88 لیر ترکیه نیز در بازار ارز کشور سومین رتبه را در سودآوری با 7 درصد رشد متوسط سالانه به خود اختصاص داد.
در این سال «لیر جدید ترکیه» نام عادی «لیر ترکیه» بر خود گرفت. در بازار ارز ایران نرخ لیر ترکیه بیشتر از افزایش تقاضای استفاده‌های توریستی در ایام تعطیلات نوروز و همچنین مسافرت‌های تابستانی به این کشور تاثیر مي‌پذیرد. البته در سال گذشته توافقات به عمل آمده بین دو کشور مبنی بر استفاده از لیر ترک و ریال ایرانی در مبادلات بازرگانی فیمابین نیز به نوعی در افزایش قیمت لیر در بازار ارز داخلی تاثیر داشته است. در سال 88 قیمت لیر بین 640 تومان تا 685 تومان تقویت شده است. در پایان دی ماه این قیمت تا 691 تومان و حتی تا مرز 700 تومان نیز بالا رفت. در بازار ارز داخلی پوند انگلیس نیز سال 88 را با نوسانات مختلفی پشت سر نهاد. قیمت هر پوند انگلیس در پایان مرداد ماه این سال به قیمت 1657 تومان نیز به متقاضیان فروخته شد که نسبت به نرخ 1495 تومانی اول سال تقریبا 162 تومان گران شد و به یک نرخ رشد حداقل 10 درصدی دست یافت. با این حال تا پایان سال نرخ پوند تا حد 1525 تومان پایین آمد و نرخ رشد متوسط سالانه 2 درصد را ثبت کرد. منحنی تغییرات سالانه یورو نیز تا حدودی به شرایط پوند در این سال نزدیک است. با اینکه متوسط سالانه نرخ رشد یورو در سال 88تقریبا 7/1 بوده است، اما نرخ یورو در پایان مهرماه به 1486 تومان رسید که نسبت به نرخ 1351 تومانی پایان فروردین نزدیک به 10 درصد رشد داشت. در پایان اسفند ماه نرخ هر یورو به 1375 تومان کاهش یافت.
در سال 88 قیمت پول کشور عراق در بازار ارز داخلی کشور5 /0 درصد رشد داشت. هریک میلیون دینار عراقی پارسال بین 840 تا 845 هزار تومان فروخته مي‌شد.
دلار آمریکا به عنوان رایج‌ترین ارز دنیا سال 88 را در بازار ارز ایران با نرخ رشد متوسط منفی3/0 درصدی پشت سر گذاشت. دلار اگرچه در پایان اردیبهشت ماه نرخ 980 تومانی را نیز به خود دید، اما اول و آخر سال از 1008 تومان تا 1004 تومان در نوسان بود.
مقامات بانک مرکزی چین با وجود فشارهای اقتصادی، تهدیدات و نصیحت‌های ديپلماتیک در سال گذشته نیز تسلیم تقاضای جامعه جهانی به ویژه آمریکا برای شناورسازی قیمت یوآن نشد. قیمت یوآن طی سال 88 در محدوده 150 تومان بوده است. درهم امارات و ریال عربستان نیز سال گذشته با تغییرات اندکی کاهش قیمت پول ملی خود را تجربه کردند که ناگزیر از تحمل فشارهای اقتصادی ناشی از بحران مالی سال‌های اخیر در غرب بوده است.

بازار سکه
بازار سکه‌های بهار آزادی در سال 88 برخلاف بازار ارز از بازدهی به مراتب بهتری برخوردار بود. همزمان با نرخ رشد متوسط 29 درصدی قیمت طلا در بازار‌های جهانی در این سال، سایر اقلام سکه و همچنین طلای 17 عیار بین 24 تا 33 درصد رشد سالانه قیمت را ثبت کردند.
سکه بهار آزادی با نرخ رشد متوسط سالانه 26 درصدی از قیمت 214 هزار تومان در 14 فروردین به نرخ 270 هزار تومان در 27 اسفند ماه رسید .در حالی که بالاترین قیمت معامله شده در بازار برای سکه بهار آزادی (تصویر امام) 280 هزار تومان در تاریخ بیست‌ویکم آبان ماه بوده است.
در این روز‌ها گزارش‌هاي پی در پی دنیای اقتصاد مبنی بر حبابی شدن قیمت سکه در بازار بالاخره بانک مرکزی را به این واقعیت بازار متوجه ساخت. در روز 20 آبان ماه قیمت واقعی طلای هر قطعه سکه بهار آزادی (بدون حق‌الضرب) با احتساب دلار 992 تومانی و نرخ اونس 1115 تومانی در این روز 265 هزار تومان بود. در شرایطی که سکه در بازار 276 هزار تومان فروخته مي‌شد و حداقل 11 هزار تومان حباب قیمت وجود داشت.
بانک مرکزی در روز 21 آبان‌ماه اعلام کرد که 5 میلیون قطعه سکه برای تزریق به بازار و کنترل قیمت آماده دارد. در عین حال اعلام شد فروش سکه به نرخ زیر قیمت جهانی طلا نیز به معنی هدر دادن منابع کشور است. بانک کارگشایی تعداد جلسات حراج سکه را تا 12 جلسه در هفته (صبح و بعد از ظهر) افزایش داد. قیمت سکه بلافاصله با 10 هزار تومان کاهش به 270 هزار تومان رسید. روز‌های بعد نیز این کاهش ادامه یافت تا جایی که تقریبا قیمت سکه در بازار 5 هزار تومان زیر قیمت واقعی آن بود. اواخر این ماه بهمنی (رییس کل بانک مرکزی) اعلام کرد که «ما حباب 17 هزار تومانی قیمت سکه را شکستیم.»
سکه طرح قدیم که در 9 ماه اول سال 88 حداکثر 2 هزار تومان بیشتر از نرخ سکه بهار (تصویر امام) به فروش مي‌رسید، در سه ماه زمستان به ناگاه با تفاوت بسیار زیاد با آن در بازار رقم خورد. به طوری که تفاوت قیمت سکه طرح قدیم در دی ماه با سکه بهار آزادی 12 هزار تومان، در بهمن ماه 22 هزار تومان و در پایان اسفند ماه 18 هزار تومان ثبت شد.
قیمت هر قطعه سکه طرح قدیم در آغاز سال گذشته 216 هزار تومان و در 27 اسفند ماه 288 هزار تومان بود. عیار و وزن سکه طرح قدیم و طرح جدید با یکدیگر تفاوتی ندارد. سکه طرح قدیم دیگر ضرب نمي‌شود و باند‌های مافیایی بازار سکه هر از چند گاهی به بهانه نایاب بودن، آن را از بازار جمع مي‌کنند و پس از کسب سود‌های کلان دوباره آن را به بازار سرازیر مي‌کنند.
در سال 88 نیم سکه نیز با نرخ رشد متوسط سالانه 7/24 درصدی مواجه شد و قیمت آن از سطح 109 هزار تومان به حد 136 هزار تومان در پایان سال رسید. ربع سکه نیز با 21/27 درصد افزایش قیمت سال گذشته از 55 هزار تومان به 70 هزار تومان رسید.

هر مثقال طلای 17 عیار (آب شده) نیز در این سال با بیش از 27 درصد رشد قیمت از محدوده 92 هزار تومان به حد 118 هزار تومان در پایان سال افزایش یافت.

قیمت هر اونس طلا برای تحویل فوری در سال 88 افت و خیز‌های بی‌شماری داشته است. اگرچه نرخ رشد متوسط آن در این سال بین دو نرخ 870 دلاری اول سال و نرخ 1123 دلاری روز 27 اسفند تقریبا 29 درصد بود، اما بیشترین رکورد قیمت آن در سال گذشته در روز 13 آذر ماه ثبت شد. در این روز قیمت هر اونس طلا 1226 دلار بود. اگرچه یک روز بعد از این رقم 65 دلار کاسته شد. بدین ترتیب در 9 ماه اول سال گذشته با کسب بالاترین رکورد قیمتی، طلا بیش از 40 درصد افزایش قیمت داشت.

عوامل
قیمت طلا به طور کلی تحت تاثیر 2 عامل است. یکی نوسان قیمت دلار آمریکا و دیگر خرید و فروش عمده طلا است. طلا مهم‌ترین و مطمئن‌ترین جایگزین سرمایه‌گذاری به جای ارز و سهام است. عوامل موثر بر تضعیف یا تقویت دلار به طور معکوس بر قیمت طلا تاثیر دارند. همچنین در جایی که قیمت طلا بیش از انتظار افزایش مي‌یابد، آستانه حراج آن شکل مي‌گیرد و در شرایط نامطلوب بازارهای مالی و کالایی به طور کلان به فروش مي‌رسد یا مبهم بودن چشم انداز سرمایه‌گذاری در این بازارها شرایط را برای خرید آن فراهم مي‌کند.

فروردین
اولین ماه سال 88 انتشار اخباری مبنی بر خوشبینی کارشناسان به اقتصاد آمریکا در پی اعلام کاهش نرخ بیکاری در ماه مارس 2009، اجلاس گروه 20 برای کمک به حل بحران مالی جهانی، تصمیم صندوق بین‌المللی پول برای فروش 403 تن طلا موجب افت قیمت طلا و در مقابل نگرانی از ورشکستگی جنرال موتورز و کاهش درآمد ناشی از سرمایه‌گذاری در بانک‌های آمریکا قیمت طلا را بالا برد.

اردیبهشت
دومین ماه سال افزایش تقاضا برای طلا در بازار نیویورک به دلیل تشکیل صف فروش سهام بنگاه‌های مالی و بانک‌ها و اعلام اخبار منفی از سوی مدیر عامل بانک آمریکا (bank of America) مبنی بر بدتر شدن شرایط اعطای وام موجب افزایش قیمت طلا شد. در این ماه همچنین انتشار گزارش کاهش 3 درصدی فروش در بخش مسکن آمریکا در ماه مارس موجب افزایش تقاضا برای فلزات رنگی شد. نفت نیز با رشد قیمت مواجه شد. نرخ طلا تا 910 دلار بالا رفت. همچنین در این ماه که با شیوع آنفلوآنزای خوکی در مناطق مختلف جهان مصادف بود، قیمت نفت و طلا به دلیل نگرانی از افزایش بحران و ایجاد یک سونامي ‌جدید مالی در آمریکا و کاهش نرخ رشد اقتصادی رو به کاهش نهاد. در اردیبهشت ماه 88 همچنین اخباری از افزایش امید سرمایه‌گذاران به رونق بازارهای سهام در نیویورک و توکیو منتشر شد که به‌رغم افزایش تقاضای چین برای خرید طلای صندوق بین‌المللی پول و آغاز فستیوال خرید طلا در هندوستان در فصل عروسی‌ها، قیمت طلا را به کاهش واداشت. در مقابل نگرانی از افزایش تورم، افت شاخص بازار‌های بورس در اروپا و آمریکا و کاهش رتبه اعتباری این کشور از حد AAA، موجب افت شدید برابری دلار در مقابل یورو، پوند انگلیس و سایر ارزها شد. همچنین نگرانی از قادر نبودن دولت آمریکا به تامین هزینه مالی در سررسید و ورشکستگی بانک یونایتد از جمله عوامل افت ارزش دلار در مقابل ارزهای عمده اعلام شد که در بالا بردن دوباره نرخ طلا موثر واقع شد.

خرداد
خرداد 88 بازار‌های جهانی طلا ماه تقریبا آرامي‌ را پشت سر گذاشتند. در این ماه بروز شواهدی مبنی بر کاهش تدریجی بحران مالی جهان سرمایه‌گذاران را به خرید دارایی‌هایی با نرخ بازدهی بیشتر و ریسک بیشتر تشویق کرد. نرخ برابری یورو در مقابل دلار آمریکا تا حد 41/1 تقویت شد. دلار تضعیف و طلا تا 980 دلار بالا رفت.

تیر
در چهارمین ماه سال 88 کند شدن روند بهبود اوضاع اقتصادی جهانی، کاهش ارزش سهام در بورس آمریکا و اروپا منجر به کاهش بهای نفت و طلا شد. صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز اقدام به فروش طلا کردند. همچنین نگرانی از قطع ارتباط سیاسی و اقتصادی بین ایران و اروپا موجب افت ارزش یورو و پوند در مقابل دلار آمریکا شد. در همین ماه قیمت یورو در بازار داخلی به دلیل کاهش ارزش دلار از 1400 تومان فراتر رفت. کاهش انتظارات سرمایه‌گذاران در خصوص افزایش نرخ بهره توسط بانک مرکزی آمریکا، موجب کاهش ارزش دلار و رشد قیمت طلا شد. روزهای بعد نرخ بهره دلار بین صفر تا 25 صدم درصد اعلام شد. بانک مرکزی آمریکا بیش از 75 تریلیون دلار از اوراق قرضه در بازار را خرید. تقاضا برای طلا در راستای جبران قدرت خرید دارایی‌ها بالا رفت. نرخ بهره بانکی در اروپا در حد یک درصد ثابت ماند.

مرداد
در مرداد ماه سفته‌بازی در بازار نفت، بهبود علائم اقتصادی در بخش مسکن و تولید در آمریکا، افزایش شاخص‌های بخش خدمات در آلمان و رشد بخش تولید در فرانسه موجب تقویت دلار و کاهش ارزش طلا شدند.

شهریور
در ششمین ماه سال انتشار گزارش افزایش اعتماد مصرف‌کننده در اروپا و رشد شاخص‌های صنعتی در فرانسه از یک سو و عدم افزایش نرخ بهره بانکی در فدرال رزرو از سوی دیگر موجب رسیدن ارزش یورو به بالاترین حد برابری در مقابل دلار آمریکا طی 9 ماه قبل از آن شد. طلا از 1000 دلار فراتر رفت. نرخ سکه با 3 هزار تومان رشد به 223 هزار تومان رسید. برابری یورو به دلار از 46/1 نیز گذشت. در این ماه همچنین اعلام شد که تولیدات کارخانه‌ای چین افزایش داشته است. نگرانی از افزایش تورم و تقاضا برای دارایی‌های پر ریسک نیز باز هم به کاهش ارزش دلار و افزایش قیمت طلا دامن زد. در اواخر این ماه صندوق بین‌المللی پول 403 تن طلای خود را فروخت.

مهر
مهر ماه 88 ماه پر خبری در بازار ارز و طلا بود. بهای نفت به دلیل مازاد ذخایر استراتژیک آمریکا در حدود 6 دلار کاهش یافت. افزایش ریسک در بازار دارایی‌های سرمایه‌گذاری کالایی آمریکا و کاهش قیمت مسکن و همچنین اخبار فروش طلا توسط برخی بانک‌های مرکزی جهان قیمت طلا را در اوایل این ماه تا 995 دلار پایین آورد. در داخل کشور اعلام شد که عوارض 4 درصدی واردات رسمي‌شمش طلا حذف شده است. ذخایر طلای چین 650 تن افزایش یافت. موجودی انبار طلای ETF به عنوان یکی از بزرگترین صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشاع در آمریکا در حدود 37 درصد رشد کرد. در عین حال اخباری از احتمال کاهش واردات طلا به هند منتشر شد. روز‌های بعد طلا تا 1004 دلار بالا رفت. در همین روز‌ها اعلام شد که بانک‌های مرکزی برای رهایی از انبساط پولی آمادگی دارند.
در نیمه این ماه طلا با بیش از 35 دلار افزایش قیمت تا 1037 دلار بالا رفت. نرخ سکه به 245 هزار تومان رسید. از استرالیا نیز خبر رسید که بانک مرکزی این کشور به صورت غیرقابل انتظاری نرخ بهره را تا 25/3 درصد بالا برده است. یکی از جنجالی‌ترین خبر‌های سال 88 در این روز اتفاق افتاد. روزنامه ایندیپندنت در خبری نوشت که کشور‌های عرب تولید‌کننده نفت در خلیج فارس در مذاکراتی با روسیه، فرانسه و چین درصدد کنار گذاشتن دلار آمریکا از معاملات نفتی خود هستند. با وجود اینکه این خبر که بلافاصله از سوی عربستان و امارات تکذیب شد، اما شوک بزرگی به قیمت دلار وارد کرد. دلار تا 994 تومان افت کرد و طلا تا 1050 دلار بالا رفت. در آمریکا نگرانی شدید از افزایش تورم و تقاضا برای سرمایه‌گذاری در طلا با وجود افت ارزش دلار گسترش یافته بود. نرخ سکه تا 247 هزار تومان افزایش یافت. در این کشور پیامد‌های به جای مانده از رکود اقتصادی هنوز اجازه افزایش نرخ بهره را به مقامات بانک مرکزی نمي‌دهد، بنابراين نرخ بهره ثابت ماند. در این روز‌ها بود که صندوق بین‌المللی پول از کاهش حجم دلار در ذخایر ارزی جهان طی 3 ماهه دوم 2009 به کمتر از 8/62 درصد خبر داد که پایین‌ترین رقم در 10 سال گذشته بوده است. در همین ماه طلا به یک رکورد جدید 1062 دلاری نیز دست یافت. در داخل کشور رییس کل سازمان توسعه تجارت در یک اظهارنظر شتاب‌زده از حذف کامل دلار از ذخایر ارزی کشور خبر داد. این خبر اگرچه بلافاصله در فردای آن روز 25 مهر تکذیب شد، اما سوداگران بازار ارز و کارشناسان و سیاست‌گذاران اقتصادی کشور را دچار شگفتی کرد. در اواخر این ماه رییس‌کل بانک مرکزی برای نخستین بار از ذخیره‌سازی 5 میلیون قطعه سکه بهار آزادی برای کنترل بازار خبر داد.

آبان
مهم‌ترین عامل موثر بر نوسان قیمت طلا و دلار در آبانماه، خبر فروش 200 تن طلای صندوق بین‌المللی پول به هندوستان به ارزش 6 میلیاردو 800 میلیون دلار بود. این خبر به علاوه تقویت برابری یورو در مقابل دلار آمریکا تا فراتر از 5/1 نرخ طلا را در بازارهای جهانی تا 1045 دلار پایین آورد. روزهای بعد این رقم به دلیل افزایش شاخص بورس‌های بین‌المللی و کاهش ارزش دلار و همچنین توافق کشور‌های گروه 20 برای تداوم تزریق منابع مالی به اقتصاد و همچنین افزایش تقاضا در بازار‌های کالا قیمت طلا تا 1115 دلار و حتی 1150 دلار تا پایان این ماه به دلایلی همچون افزایش نرخ رشد اقتصادی ژاپن و رشد سفته‌بازی و دلالی در بازار طلا بالا رفت. قیمت سکه حبابی شد و در برخی شرایط به گفته رییس کل بانک مرکزی رقم این حباب به 17 هزار تومان رسید. گزارشات پی در پی دنیای اقتصاد نقش محوری را در روشنگری فضای اقتصادی کشور داشت. بانک کارگشایی تعداد جلسات حراج را افزایش داد تا بازار سکه را تحت کنترل درآورد. در این ماه بحث انتقال معاملات سکه به بورس کالا بارها مطرح شد، اما به دلیل مخالفت بانک مرکزی و بانک ملی این مساله فعلا مسکوت باقی ماند. قیمت سکه در این شرایط که تا 280 هزارتومان بالا رفته بود، طی یک روز 10 هزار تومان ارزان شد.

آذر
اوایل آذر ماه پارسال قیمت طلا تا 1170 دلار بالا رفت. قیمت واقعی سکه در بازار طی این ماه تقریبا 5 هزار تومان پایین‌تر از قیمت واقعی آن بر اساس قیمت جهانی و نرخ روزانه دلار تعیین مي‌شد. از جمله مهم‌ترین اتفاقات سال 88 در آذر ماه در خواست استمهال بدهی 60 میلیارد دلاری شرکت Dubai world امارات متحده عربی از موسسات اعتباری بین‌المللی بود. این خبر موج بلندی از نگرانی را در بازار‌های مالی و سهام جهان ایجاد کرد. بهای نفت تا 74 دلار بالا رفت. طلا به 1200 دلار رسید. نرخ بهره دلار استرالیا از 5/3 به 75/3 درصد افزایش یافت. روز‌های بعد بانک مرکزی امارات 26 میلیارد دلار به این شرکت کمک کرد. بازار‌های سرمایه در دبی و سایر مناطق درگیر با آن افت کردند که به برهم خوردن تعادل عرضه و تقاضای بهای نفت و طلا و نوسان قیمت دلار انجامید. ین ژاپن با بالاترین برابری خود در مقابل دلار آمریکا طی 14 سال اخیر دست یافت. تراکم بدهی ملی9/6 تریلیون دلاری قابل مبادله مردم آمریکا و افت ارزش دلار تا 5111/1 به ازای هر یورو، تثبیت نرخ بهره در این کشور و افزایش تقاضا برای خرید طلا رکورد تاریخی 1226 دلاری را برای طلا در 13 آذر ماه رقم زد. سکه 286 هزار تومان شد. روز بعد اعلام آمار اشتغال در ماه نوامبر و کاهش نرخ بیکاری به 10 درصد 64 دلار از قیمت طلا کاست. 18 آذر جلسات حراج سکه در بانک کارگشایی به روال عادی بازگشت. قیمت طلا تا پایان آذر ماه تا1097 دلار پایین آمد. روسیه از صندوق بین‌المللی پول خرید 30 تن طلا را درخواست کرد.

دی
دی ماه گذشته تنها عامل تاثیر گذار بر قیمت طلا انتظارات تورمي‌ و انتظار برای افزایش نرخ بهره دلار آمریکا بود. قیمت طلا در یک رفت و برگشت 20 دلاری در محدوده 1157 دلار در نوسان بود.

بهمن
در بهمن ماه اوباما، رییس جمهور آمریکا دستور کنترل بانکداران و موسسات مالی آمریکا را صادر کرد. چینی‌ها نیز برای محدود ساختن جریان تسهیلات بانکی دستوراتی صادر کردند. نفت ارزان‌تر شد. طلا تا 1090 دلار پایین آمد. در بازار داخلی ارز بدفهمي ‌از قانون مقابله با پولشویی در محدودیت 15 میلیون تومانی تحویل پول نقد در بانک‌های کشور و تحریک بدخواهان قیمت دلار آمریکا را دریک روز با 25 تومان افزایش به 1025 تومان رساند. بحرانی شدن کسری بودجه یونان موجب افت شدید یورو تا حد 3692/1 در مقابل دلار آمریکا شد. قیمت یورو در بازار داخلی 45 تومان افت کرد. سکه نیز در این شرایط 9 هزار تومان ارزان شد. نفت و طلا ارزان شدند.

اسفند
تا پایان اسفند کسری بودجه شدید یونان و دخالت آمریکا برای نجات اقتصاد این کشور در شرایط بحرانی روابط یونان با اتحادیه اروپا همچنان مهم‌ترین عامل موثر بر نوسانات قیمت ارز و طلا بود. قیمت طلا پس از رسیدن به 1134 دلار در آخرین روز کاری بازار به 1123 دلار رسید و نرخ سکه بهار آزادی که به دلیل افزایش تقاضای خرید ایام عید افزایش 5 هزار تومان در یک روز را تجربه کرده بود، با 2 هزار تومان کاهش نسبت به روز قبل (26 اسفند) به 270 هزار تومان رسید.
منبع: دنیای اقتصاد