اخذ مالیات از خودروهای گران‌قیمت امکان‌پذیر است؟
اخذ مالیات از خودروهای گران‌قیمت از وعده‌های نمایندگان مجلس یازدهم بود که به نظر می‌رسد این روزها با تصویب بودجه ۱۴۰۰ شکل عینی به خود پیدا کرده و قرار است شاهد اخذ مالیات از آنها باشیم، اما به نظر کارشناسان، این طرح ایراداتی دارد که اجرایی شدن آن را در هاله‌ای از ابهام فروبرده است.
به گزارش سایت طلا، بر اساس بند الحاقی ۷ تبصره ۶ ماده واحده لایحه بودجه سال ۱۴۰۰، همه مالکان حقیقی و حقوقی انواع خودروهای سواری و وانت دو کابین که در پایان هر سال مجموع ارزش آنها بیش از ۱۰ میلیارد ریال (یک میلیارد تومان) باشد مشمول مالیات سالیانه خودرو هستند. موضوعی که از دیدگاه برخی کارشناسان قابلیت اجرایی نخواهد داشت.
"امیرحسن کاکایی" استاد دانشگاه و کارشناس صنعت خودرو یکی از منتقدان این طرح است که در این زمینه به ایرنا گفت: در ماه‌های گذشته مجلس جدید نشان داده که می‌خواهد کارهایی انجام دهد و در برخی موارد حرف های قشنگی نیز می‌زند، اما از آنجایی که نمایندگان بر کل قوانین و مقررات مسلط نیستند کارهایی که انجام می‌شود ممکن است بسیار خطرناک باشد.
وی افزود: وقتی در یک نظام اقتصادی به‌تدریج موانعی ایجاد می‌شود، به‌طور مثال صحبت‌های زیبای پوپولیستی مثل اینکه ما مالیات می‌گیریم به نفع فقرا زده می‌شود و در نهایت مالیات هم اخذ می‌شود، اما این افراد پولدار که معمولاً بزرگ و تولیدکننده یا تاجر هستند، این هزینه‌ها را از جیب مردم جبران می‌کنند.
کاکایی تصریح‌کرد: به نظر می‌رسد آقایان در حل معضلات اصلی و زیربنایی کشور مانده‌اند و فقط مسائل روبنایی را به صورت منفی دست‌کاری می‌کنند، در این زمینه به نظر می‌رسد اگر دولت الکترونیک هرچه سریعتر در همه ارکان به صورت کامل راه‌اندازی شود و نظام بانکی و پرداختی‌ها شفاف شده و سپس مالیات گرفته شود، بهتر باشد تا این راه‌کارهای مقطعی.
وی به کشور گرجستان اشاره کرد که تا همین چند سال قبل جزو فاسدترین کشورهای جهان به شمار می‌رفت، اما طی هشت سال توانست این فساد را به حداقل برساند، همچنین نمونه مشابه آن کشور بنگلادش است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه اخذ مالیات باید اصولی باشد، یادآور شد: امروز شاهدیم افراد پولدار جامعه به انواع و اقسام شیوه‌ها از مالیات دادن طفره می‌روند و در عوض، نمایندگان مجلس به دنبال آن هستند تا از آنچه در جلوی چشم است مالیات بگیرند.
وی تاکید کرد: چنین شیوه‌هایی فقط هزینه‌های مردم را افزایش خواهد داد، هر چند درآمد مختصری هم برای دولت کسب می‌شود که آن هم ارزش لازم را ندارد، این در حالی است که کارهای مهمتری هنوز روی زمین باقی مانده است.
کاکایی به اخذ مالیات از مصرف بنزین، مالیات بیشتر در معامله خودروها، همچنین اخذ عوارض پارکینگ و رفت و آمد در شهرهای بزرگ و غیره به عنوان برخی تجارب موفق سایر کشورها اشاره کرد.
وی ادامه‌داد: اکنون فقط طرح مالیات بر خودروهای میلیاردی خالی از اشکال نیست، بلکه طرحی نظیر ساماندهی صنعت خودرو نیز که ماه‌هاست نمایندگان مطرح کرده‌اند، پر از اشکال و تناقض است.
این استاد دانشگاه گفت: شاید نیت نمایندگان مجلس خوب باشد، اما از آن جایی که طرح‌هایشان بدون مطالعه و بدون بررسی تبعات است و از طرفی شجاعت اجرا را نیز ندارند، وارد یک دور باطل می شویم، به طوری که امروز بسیاری مسائل جزئی نیز در کشور با مشکل مواجه است.
وی یادآور شد: نحوه و چگونگی قیمت‌گذاری خودرو برای این بند از لایحه بودجه ۱۴۰۰ نیز خود محل فساد است که چرا یک میلیارد تومان به عنوان شاخص در نظر گرفته شده و چرا خودروهای کمتر از یک میلیارد تومان که شاهدیم در همین قرعه‌کشی خودروها بسیاری از دلالان و واسطه‌ها سودهای چند صد میلیون تومانی کرده‌اند نباید مشمول مالیات باشند؟ اما کسی که شاید ۱۰ سال پیش روی خودروی خارجی میلیاردی خریده امروز باید مالیات بپردازد؟
این کارشناس صنعت خودرو اظهار داشت: اگر بخواهیم از پولدارها بیشتر مالیات بگیریم در وهله نخست باید نظام بانکی‌مان بسیار شفاف باشد، همچنان‌که امروز در بسیاری کشورها حمل پول نقد بالای ۱۰۰ دلار قاچاق محسوب می‌شود و با افراد به شدت برخورد می‌شود.
وی افزود: در این کشورها افراد به جای پول نقد، آن را در شبکه بانکی جابه‌جا می‌کنند تا میزان تراکنش‌های مالی هر فرد به روشنی مشخص باشد، آنگاه بحث دریافت عادلانه مالیات معنی می‌یابد.
کاکایی اضافه‌کرد: این روزها شاهد راه افتادن چک صیاد هستیم که اتفاق خوب و مبارکی در راستای شفافیت بانکی است.
وی معتقد است: وقتی مسائل مالی در کشور شفاف شود منجر به توسعه کسب‌وکارها نیز خواهد شد، اما با این شیوه هایی که مجلس دنباله‌گیری می‌کند فقط ذهنیت‌ها بدتر شده و البته بعید است چنین موضوعی که مبنایی هم ندارد در داخل خود مجلس رای بیاورد.
این استاد دانشگاه با اشاره به پایه‌گذاری اشتباه اقتصاد ایران بر درآمدهای نفتی از اواسط دهه ۵۰ که در حدود ۲۰ سال گذشته سعی بر اصلاح آن شده، تاکید کرد: در دو دهه گذشته سعی شده از بودجه نفتی جدا شویم و دولت از محل‌هایی همچون گمرک، مالیات، عوارض و غیره کسب درآمد کند که مکانیسم خوبی است و موجب رفاه کشور می‌شود.
وی تصریح کرد: اما آنچه که مهم است مالیات‌ها و عوارض باید بر مبنای واقعیت‌ها اخذ شود، به‌طور مثال خانواده‌ای که یک خودرو در اختیار دارد بتواند آزادانه آن را در هر کجا پارک کند، اما وقتی تعداد خودرو به دو دستگاه و بیشتر برسد باید عوارض برای پارک و همچنین عوارض برای رفت و آمد خودرو در نظر گرفته شود.
کاکایی گفت: مشابه این مساله، اخذ عوارض زیباسازی و همچنین عوارض بازیافت و دفع زباله است که عوارض بسیار خوبی در جهت توسعه شهرهاست، تا اینکه شهرداری بخواهد با فروش تراکم شهر را نابود کند.
وی در خصوص خودروهای خارجی یادآور شد: وقتی فردی خودروی خارجی خریداری می‌کند آن را از مرز عبور می‌دهد، تعرفه گمرکی به عنوان مالیات و برگه اسقاط چند خودرو از وی مطالبه می‌شود که در مجموع نزدیک به ۱۰۰ درصد قیمت خودرو به عنوان مالیات برای واردات در نظر گرفته شده است.
این کارشناس صنعت خودرو ادامه‌داد: اگر قرار است عوارض از خودروها گرفته شود باید از همه خودروها اخذ شود نه اینکه فقط برای خودروهای خارجی باشد، به‌طور مثال هر چه خودرو بزرگتر باشد عوارض پارک بیشتری باید پرداخت کند، این موضوع در خصوص آلودگی هوا برعکس باشد و انتظار می‌رود با توجه به مدرن‌تر بودن خودروهای خارجی و کمتر بودن آلایندگی آنها، عوارض کمتری در این زمینه بپردازند.
وی گفت: مساوات در اخذ عوارض در سال‌های گذشته سبب شده تعداد خودروهای فرسوده روز به روز در حال افزایش باشد.
کاکایی تاکید کرد: اخذ مالیات خودرو آن هم به صورت سالیانه معنی ندارد، اینکه برخی در سال‌های گذشته اقدام به خرید خودروهای خارجی کرده‌اند و طبق این طرح باید همه ساله مالیات بدهند موضوعی غیر منطقی است و تبعات منفی به دنبال خواهد داشت.
با توجه به امکان آسیب خودرو و همچنین مباحث تورمی و افزایش قیمت آن، ممکن است قیمت خودرو چندین بار در طول سال دستخوش تغییر شود و به بالا یا پایین این قیمت برسد. همچنین برخی می‌پرسند که یک مالک خودرو چند بار باید مالیات بدهد؟ در حالی که در زمان خرید یک مالیات و موقع فروش هم مالیات و عوارض به شهرداری پرداخت می‌کند، آنگاه اضافه شدن مالیات سالیانه چه توجیهی دارد؟ اینها مسائلی است که در بحث مالیات خودروهای بالای یک میلیارد تومان مبهم است و باید دید نمایندگان چه پاسخی برای آنها دارند؟
