به گزارش موبوایران، پازیریک قدیمی ترین فرش جهان است که با قدمت ۲۵۰۰ سال در موزه آرمیتاژ روسیه نگهداری میشود. دانشمندان به تازگی توانستند گره از معمای این فرش کهن بگشایند. معمایی که در پس شیوه رنگرزی و رنگ‌های درخشان این فرش پنهان مانده بود.
باورش سخت است که قدمت این فرش به قرن سوم پیش از میلاد باز می‌گردد.
سال ۱۹۴۹ سرگی رودنکو، باستان‌شناس روسی به هنگام کاوش باستان شناسی توانست قالی پازیریک را در ابتدای رشته‌کوه‌های آلتای در محدوده کشور روسیه کشف کند.
فرشی با قدمت دوره هخامنشی
این اکتشاف دانشمندان را به هیجان آورد. النا استپانووا، پژوهشگر موزه می‌گوید: «این فرش با توجه به ویژگی‌های سبک شناختی و جزئیات به کار رفته در آن مهم است. منشا این اثر تاریخی به امپراتوری پارسی دوره هخامنشی باز می‌گردد.»
با این حال بنیاد فورد در سال ۱۹۸۹ بر اساس یک پژوهش عنوان کرده بود: «قالی پازیریک بافت ایران هخامنشی نیست و در همان محل آلتایی بافته شده است.»
این قالی به مدت طولانی مورد استفاده قرارگرفته بود و به همین خاطر نشانه‌های فرسایش در آن به چشم می‌خورد.
معما؛ پرسش پژوهشگران از درخشش رنگ‌های فرش پازیریک
با وجود استفاده طولانی مدت، فرسایش بخش‌هایی از فرش و قدمت آن رنگ‌های به کار رفته در پازیریک همچنان سرزنده و درخشان است و همین مساله دانشمندان را به سوال واداشته بود.
به همین خاطر کارل مسلینگر از دانشگاه فریدریش-الکساندر ارلانگن-نورنبرگ تصمیم گرفت تا اسرار این قالی کهن را فاش کند.
این پژوهشکر نخستین در سال ۱۹۹۱ نمونه‌هایی از این فرش را برای انجام پاره‌ای آزمایش‌ها برداشت کرد.
او به همراه همکارانش با انجام پژوهش‌هایی با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی تحقیقاتی را کلید زد.
ماجرای استفاده از تکنیک تخمیر چه بود؟
آنها با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی به این پی بردند که پشم‌ها با یک تکنیک ویژه رنگ‌آمیزی شده و در آن از تبخیر الیاف پشم استفاده شده است. اما آنها نمی‌توانستند به طور قطع در این زمینه اظهار نظر کنند به همین خاطر در مراحل بعدی پژوهش به استفاده از طیف‌سنج فلورسانس اشعه ایکس با وضوح بالا روی آوردند.
این تحقیق توسط آندره اسپات و راینر فینک، کارشناسان میکروسکوپ اشعه ایکس از دانشگاه فریدریش-آلکساندر ارلانگن-نورنبرگ، صورت پذیرفت.
در این مرحله بود که آنها در نهایت به طور قطع به این نتیجه رسیدند که تخمیر پشم موجب می‌شد رنگ به شدت در نخ‌های پشمی که فرش از آن بافته میشود رسوخ کند.
اثبات اثر تخمیر در درخشندگی رنگ‌ها
دانشمندان با مقایسه تصاویر به دست آمده از فلورسنت از الیاف پشم به کار رفته در قالی پازیریک و الیاف پشمی که آنها در آزمایشگاه رنگ و تخمیر کردند، اثر تخمیر را ثابت کردند.
آندریاس اسپات، پژوهشگر در دانشگاه فریدریش-الکساندر ارلانگن-نورنبرگ یافته‌های پژوهش را اینطور خلاصه می‌کند: «رنگرزی منسوجات یکی ازکهن‌ترین صنایع دستی تمدن بشری به شمار می‌آید. از نظر علمی، اصول بیوتکنولوژی و علم مواد را با هم ترکیب می‌کند. این صنعت از یکسو بسیار قدیمی است اما از دیگر سو بسیار مدرن و پیشرفته است. استفاده از این رنگدانه‌ها نشان داد که قدما به درستی بر استفاده از تکنیک تبخیر پشم پیش از رنگرزی برای افزایش سطح درخشندگی رنگرزی و تاثیر بیشتر رنگ روی پشم استفاده می‌کردند.»
بدین ترتیب معما حل شد. رنگ ماندگار فرش پازیریک به لطف تخمیر پشم محقق شده بود.
نقش ۲۸ اسب‌سوار روی قالی پازیریک
فرش پازیریک در موزه آرمیتاژ یکی از آثار تماشایی برای علاقه‌مندان به شمار می‌آید. البته یک سمت این قالی کهن به دلیل رطوبت قبر پوسیده شده است. این فرش دارای ۳۶۰۰ گره جفت است.
از نقش های منحصر به فرد این قالی نقش ۲۸ اسب سوارای است که در بخش‌های مختلف آن به تصویر در آمده است. همچنین تصایری از انواع گل‌ها و گوزن روی این فرش کهن به چشم می‌خورد.
فرهنگ پازیریک مربوط به قرن‌های سوم و ششم پیش از میلاد مسیح است. دوره‌ای که بدن‌های آدمیان مومیایی می‌شد و برخی از آثار مربوط به این دوره در اکتشافات باستان‌شناسانه به دست آمده و هم‌اکنون در موزه آرمیتاژ به نمایش گذاشته شده است.
این فرش قدیمی ترین نمونه شناخته شده است که در آن گره‌های به اصطلاح ترکی یا متقارن به کار رفته است.