اکالیپتوس که در زبان فارسی به آن بید بویه نیز گفته می‌شود، از جمله درختان بومی استرالیا و از خانواده «اکالیپتان» محسوب می‌شود. از آنجا که این گیاه بومی استرالیا است، بومیان این منطقه در طول تاریخ همواره از این گیاه برای سلامتی خود استفاده می‌کرده‌اند.
برخی گزارش‌ها ذکر می‌کنند که بومیان استرالیا، چند برگ اکالیپتوس را در دستان خود، خُرد می‌کردند تا سینوس‌های خود را پاکسازی کنند. همچنین بومیان استرالیا «چای اُکالیپتوس» را به عنوان درمانی برای تَب می‌نوشیده‌اند. با گسترش استفاده از این چای، اُکالیپتوس به عنوان «چای تَب» معروف گردیده است.
خواص درمانی اکالیپتوس و بخور آن
اُکالیپتوس یکی از گیاهان معروف در درمان بیماری‌های تنفسی چون انواع آنفولانزا، سرماخوردگی‌ها و سینوزیت است و بخار آن نیز تاثیرات درمانی بسیاری دارد. برگ این گیاه، از درمان سردرد ناشی از آنفولانزا و گرفتگی بینی و سینوس‌ها و سرماخوردگی گرفته تا ضد عفونی کردن هوای محیط و حتی از بین بردن تنش‌های روحی و بخشیدن آرامش مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در ادامه با خواص فراوان گیاه اکالیپتوس و بخور آن آشنا خواهیم شد:
۱- بخور اکالیپتوس برای گرفتگی بینی و عفونت ریه
علی رغم اینکه انسان‌ها همواره از منافع درخت اُکالیپتوس بهره‌مند بوده‌اند، با نگاهی به تاریخ علم پزشکی مدرن، مشاهده می‌گردد که از سال ۱۷۸۸ میلادی، برای اولین بار روغن این گیاه برای درمان مشکلات قفسه سینه بیماران، مورد استفاده پزشکی قرار گرفته و امروزه نیز بخور اکالیپتوس برای رفع تنگی نفس و سینه بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این گیاه با تقویت سیستم ایمنی بدن، در کاهش عفونت‌ها و میکروب‌ها تاثیر بسزایی داشته و یکی از اصلی‌ترین درمان‌های عفونت ریه، برونشیت و سرفه محسوب می‌شود. دم کرده این گیاه با روان کردن اخلاط بدن، منجر به دفع راحت ترشحات عفونی گردیده و برونشیت را درمان می‌کند. شربت دایان ایمیون از جمله داروهای گیاهی تقویت کننده سیستم ایمنی و تسکین دهنده بیماری‌های تنفسی است که با استفاده از گیاه اکالیپتوس تهیه شده است.
۲- اکالیپتوس، ضد التهاب و کاهش دهنده سردرد ناشی از آنفولانزا
اکالیپتوس به علت خاصیت ضد التهابی، فشارهای داخل سر، سردردها و دردهای بدن در هنگام آنفولانزا و سرماخوردگی را کاهش می‌دهد و در از بین بردن گرفتگی بینی و سینوس‌ها کاربرد دارد.
۳- بخور اکالیپتوس، ضد باکتری و ضد ویروس
مطالعات فراوانی نشان داده‌اند که از بخور اکالیپتوس می‌توان به عنوان یک ضد باکتری و آنتی ویروس استفاده کرد و در گذشته از آن برای ضدعفونی کردن ابزار و وسایل پزشکی استفاده می‌گردیده است. همچنین به علت خاصیت ضد باکترایی این گیاه، برای از بین بردن باکتری‌های ایجاد کننده پلاک و پوسیدگی دندان و پیوره لثه، در محصولات بهداشتی دهان و دندان از جمله خمیر دندانها، دهان شویه‌ها و نخ دندانها، از آن استفاده می‌شود.
۴- ضد قارچ و زخم های پوستی
اُکالیپتوس در طب سنتی برای درمان عفونت‌های قارچی و رفع زخم‌های پوستی مورد استفاده قرار می‌گرفته است و امروزه نیز در تولید انواع پمادها و محصولات ضد قارچ کاربرد دارد.
۵- اکالیپتوس دفع کننده حشرات و موریانه
روغن اکالیپتوس به عنوان دفع کننده حشرات به خصوص موریانه کاربرد دارد و در بسیاری از کشورها از آن به عنوان نوعی حشره‌کش استفاده می‌شود.
موارد منع مصرف بخور اکالیپتوس
مصرف بخور اکالیپتوس در کنار تمام مزایایی که همراه دارد، ممکن است برای گروه‌هایی از افراد من جمله افراد دارای بیماری آسم، زنان باردار و کودکان زیر پنج سال، مخاطراتی را ایجاد کند. در ادامه توضیحات بیشتری ارائه خواهیم کرد:
۱- بخور اکالیپتوس برای برخی از افراد دارای بیماری آسم خطرناک است
برای اینکه مطمئن شوید بخور آن مناسب شما است، ابتدا کمی از آن را استنشاق کنید و چنانچه تنفس بخور اُکالیپتوس باعث تنگ شدن قفسه سینه شما گردید، از مصرف آن خودداری کنید.
۲- اکالیپتوس برای زنان باردار و شیرده توصیه نمی‌شود
هرچند استفاده اندک از بخور اکالیپتوس در دوران بارداری، می‌تواند مفید باشد، اما استفاده از روغن و عرق آن، به علت آنکه منجر به افزایش فشار خون می‌گردد، برای مادر و جنین مضر بوده و هرگز توصیه نمی‌شود.
۳- عوارض بخور اکالیپتوس برای کودکان
همانطور که به آن اشاره کردیم، بخور اکالیپتوس انتخاب مناسبی برای کودکان، مخصوصا کودکان زیر پنج سال نیست. با توجه به اینکه این گیاه بسیار قوی است، ممکن است کودکان نسبت به آن واکنش‌های آلرژیک شدیدی نشان دهند. موارد بسیاری از مسمومیت کودکان بر اثر مصرف خوراکی روغن اکالیپتوس که یک روغن غیر خوراکی است، گزارش شده است و ضروری است که خانواده‌ها در این خصوص احتیاط کنند.
دکتر جاستین اسمیت متخصص اطفال بیمارستان کودکان (fort worth) در تگزاس، معتقد است هرچند در سال‌های اخیر، تبلیغات بسیاری در مورد استنشاق یا مالیدن روغن اُکالیپتوس بر روی پوست کودکان توصیه شده است، اما مدارک پزشکی فراوانی درباره عوارض نگران کننده اکالیپتوس برای کودکان وجود دارد. مالیدن روغن اکالیپتوس بر روی پوست کودکان می‌تواند منجر به سوختگی یا سوزش شیمیایی شود و اگر روغن آن بلعیده شود، می‌تواند کشنده باشد.