مذاکرات توافق هسته ای ایران: مسائل اصلی در میز مذاکره وین

به گزارش سایت طلا،با از سرگیری مذاکرات، ایران و امضا کنندگان توافقنامه 2015 برای حل شدن مشکلاتی، با تحریم هایی روبرو هستند

چه اتفاقی در وین می افتد؟

یک کمیسیون مشترک مسئول نظارت بر توافق هسته ای 2015 ایران، به دنبال راهی برای پیوستن مجدد آمریکا به توافق نامه است (که تحت دونالد ترامپ کنار گذاشته شده است) تا تحریم های خود را علیه تهران لغو کند، و ایران به نقض تلافی جویانه محدودیت های اعمال شده در برنامه ی هسته ای این کشور پایان می دهد.

در طول این هفته، کارشناسان اعضای باقیمانده این معامله (ایران، فرانسه، آلمان، انگلیس، روسیه، چین و اتحادیه اروپا) در هتل بزرگ وین ملاقات کرده اند و پیام های خود را به نمایندگان آمریکا به آنطرف خیابان در هتل همسایه انتقال می دهند. روز جمعه، کمیسیون مشترک دوباره تشکیل جلسه خواهد داد تا بررسی کند که آیا پیشرفت کافی برای ادامه گفتگوهای احیای توافق نامه حاصل شده است که تحریم های اقتصادی ایران را در ازای محدود کردن برنامه هسته ای خود لغو کرد یا خیر.

چه پیشرفتی حاصل شده است و چرا اکنون؟

شروع این مذاکرات، 76 روز بعد از مراسم تحلیف جو بایدن انجام شد، بخشی از این امر به این دلیل بود که هر دو طرف برای توافق در مورد یک قالب، به چارچوب دستور کار و حمایت داخلی از طریق کانال های معاملاتی نیاز داشتند. روز دوشنبه آمریکا و ایران توافق کردند که دو لیست جمع آوری فراهم کرده اند. نخست، آنها باید در مورد موجودی کاملی از تحریم هایی که آمریکا برای رفع انطباق با قطعنامه های سازمان ملل در مورد توافق هسته ای نیاز دارد، توافق کنند. دوم، آنها باید لیستی کامل از محدودیت هایی را که ایران باید برای بازگرداندن آنها به توافق برساند، تهیه کنند. ایران مستقیماً با آمریکا صحبت نخواهد كرد، بنابراین این مسئله دست و پا گیر است.

آیا شناسایی مراحلی که آمریکا باید انجام دهد آسان است؟

نه. وقتی آمریکا توافق اصلی را در سال 2015 امضا کرد، بین لغو تحریم های قبلی و مربوط به هسته ای و سایر تحریم هایی که در رابطه با اقدامات تروریستی ایران، برنامه موشک بالستیک، نقض حقوق بشر یا جرایم اینترنتی تمایز اساسی قائل شد. عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اکنون اصرار دارد که همه تحریم های اعمال شده از ژانویه 2016، از تاریخ لازم الاجرا شدن توافقنامه 2015، برداشته شود. اما آمریکا می گوید برخی از تحریم های اعمال شده توسط ترامپ پس از آن تاریخ غیر هسته ای است، بنابراین نیازی به لغو آنها نیست. به عنوان مثال، هکرهای مورد حمایت ایران، همچنین سه قاضی، سه معاون مدیرعامل سازمان انرژی اتمی ایران که در برنامه موشک های بالستیک خود شرکت داشتند، در ماه سپتامبر تحریم شدند. دولت بایدن حتی مجازات های علیه ناقضان حقوق بشر را نیز اضافه کرده است. دلیل برخی از افراد و نهادی که مورد تحریم قرار گرفته اند، بیش از یک مورد هستند.

ترامپ همچنین در تلاش برای دشوارتر ساختن برچیدن تحریم های خود، مرزبندی بین تحریم های هسته ای و غیرهسته ای را برچید و بسیاری از تحریم های مرتبط با هسته ای را به عنوان تروریست نامگذاری کرد. بنابراین ترامپ نه تنها از سپاه پاسداران بلکه از بانک مرکزی، وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران را به عنوان یک سازمان تروریستی خارجی نام برد. ترامپ استدلال کرد که آنها پول را به حزب الله و سازمان های دیگر منتقل می کنند. رسیدن به لیست توافق شده از تحریم های بعد از سال 2016 که هر دو طرف آن را هسته ای می دانند، با یک حساب می توان دید که 1500 تحریم برای طبقه بندی وجود دارد.

آیا رهنمودهایی در مورد لغو تحریم ها وجود دارد؟

نه واقعا. توافق هسته ای، آمریکا را موظف می کند تا از هرگونه سیاست خاص به منظور تأثیر مستقیم یا منفی بر عادی سازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران خودداری کرده و از تداخل در تحقق منافع کامل توسط ایران از تحریم ها جلوگیری کند. ایران با تکیه بر این عبارت، استدلال می کند که اکثر تحریم ها لغو می شوند.

ایران به نوبه خود چه کاری باید انجام دهد؟

گام های پی در پی که ایران از توافق نامه برداشته است، می تواند به راحتی بیان شود، زیرا در زمان برداشتن گام، هر یک از آنها توسط ایران تبلیغ شده است. ایران آستانه خلوص غنی سازی اورانیوم 3.67٪ را نقض کرده است، اندازه ذخایر اورانیوم خود از مرز 300 کیلوگرم فراتر رفته و از سانتریفیوژهای پیشرفته ای استفاده می کند که اورانیوم را سریعتر از توافق نامه غنی سازی می کنند و شرایط بازدید بازرس هسته ای سازمان ملل را محدود کرده است. این بحث ها کاملاً فنی اما فوری هستند. ایران این هفته اعلام کرد که فقط در مدت سه ماه، 55 کیلوگرم اورانیوم را 20 درصد خالص کرده است، که این نشان دهنده سرعت تولید سریعتر از 10 کیلوگرم در ماه مورد نیاز پارلمان است، سخنگوی سازمان انرژی اتمی این کشور ادعا می کند که میزان تولید آن"حداکثر 40٪ ”سریعتر شده است.

بعد از اینکه لیست مراحل انجام شده به توافق برسند، چه اتفاقی می افتد؟

به نظر می رسد ایران گفته است تا زمانی که تحریم های آمریکا برداشته نشود و این مورد تأیید نشود، حرکتی را بر نمی دارند. بنابراین این امر بایدن را نه تنها برای امضای یک دستورالعمل اجرایی یا یک برگ کاغذ، بلکه برای تأثیرات واقعی تغییرات بر توانایی ایران برای تجارت نیاز دارد. آمریکا در حال توافق گام به گام بوده است تا هر یک بتوانند بررسی کنند که طرف مقابل به تعهدات خود عمل می کند یا خیر. رابرت مالي، نماينده آمريكا در ايران، گفت: "من فكر مي كنم آنچه اساساً مي توانيم رد كنيم مطالبات حداكثري است كه آمریکا ابتدا همه كارها را انجام دهد و فقط ايران به نوبه خود عمل كند. فکر نمی کنم کسی تصور کند که این یک پیشنهاد مناسب باشد."

آیا مهلتی تعیین شده است؟

ایران در ماه ژوئن انتخابات ریاست جمهوری را برگزار می کند، اما هر دو طرف با ابراز نگرانی از بروز آسیب پذیری در توافق، می گویند این تاریخی مشخص نیست. کارشناسان ایرانی در اینکه تا چه حد سیاست یک رئیس جمهور ایران بر تصمیمات هسته ای در جمهوری اسلامی تأثیر می گذارد اختلاف نظر دارند. برخی می گویند سیاست هسته ای ایران محصول اجماع پنهانی است که در آن نهادهای غیرانتخابی از جمله رهبر معظم انقلاب تماس می گیرند. مالی گفت: "ما با هر کسی که رئیس جمهور است مذاکره خواهیم کرد." اما منطقی به نظر می رسد که واشنگتن ترجیح دهد با رئیس جمهوری که تمایل مذاکره در غرب دارد وارد صحبت شود تا رهبری که قصد دارد اقتصاد مقاومتی بسازد.

آیا لازم الاجرا بودن این توافق نامه تغییر می کند؟

اعتماد ایران به توافق سال 2015 از بین رفته است، زیرا از نظر ایرانی ها، تصمیم ترامپ برای لغو توافق، برای آمریکا هزینه ای نداشت. توافق سال 2015 یک توافق نامه سیاسی غیر الزام آور بود و انگیزه هایی را برای هر دو طرف انجام می داد. اما بایدن برای تبدیل این معامله به یک معاهده بین المللی به حمایت دو سوم کنگره نیاز دارد. یک گزینه جایگزین توافق کنگره و اجرایی است که نیاز به تصویب با اکثریت آرا هر دو مجلس کنگره دارد.

اگر آنها معامله ای را انجام دهند، چه اتفاقی می افتد؟

ایران می گوید "همین که هست"، اما آمریکا می خواهد در بندهای منقضی شده این معامله را تجدید نظر کند، همانطور که در توافق اصلی پیش بینی شده است، برنامه موشکی ایران و رفتار منطقه ای آن را محدود می کند. برخی از این موارد را می توان در معاهده ای عنوان کرد ولی دیگران از طریق دیپلماسی عنوان می کنند. جمهوری خواهان در كنگره ادعا می كنند كه بایدن هیچ قدرت نفوذی ندارد تا ایران را به میز مذاکره در مورد این مسائل بنشاند.

تعداد بیشماری از نیروها سعی در برهم زدن گفتگوها دارند. اسرائیل به یک کشتی ایرانی در خلیج فارس حمله کرد. عربستان سعودی عصبی است. تندروها در هر دو کشور و یهودی های ستیزه جو، همه سر و صدا می کنند اما قدرت وتو ندارند. فعالان حقوق بشر نمی خواهند دوستان و خانواده بازداشت شده شان پشت میز مذاکره از یاد بروند.