جیسون شرایر، ژورنالیست معروف بازی‌های ویدیویی، در مقاله‌ی جدید خود در سایت بلومبرگ این بار به سراغ عواقب و پشت‌پرده‌ی اتفاقاتی رفته که حاصل رویکرد فعلی سونی به ساخت بازی‌های بلاک‌باستر عظیم از سوی استودیوهای مهم این شرکت است. شرایر به عواقبی که این رویکرد تیم مدیریتی سونی روی چند استودیو بازی‌سازی این شرکت داشته، پرداخته است. همچنین، این پرونده‌ای است که از طریق آن می‌توان به نکاتی همانند ساخته شدن ریمیک بازی لست آو آس ۱ هم پی برد.
استودیو «ویژوال آرتس سرویس گروپ» (Visual Arts Service Group) یا به‌صورت مخفف (VASG) مدت‌هاست که قهرمان گمنام و ستایش‌نشده‌ی میان استودیوهای سونی است؛ استودیو‌یی که نقش قابل‌توجه و مهمی در بسیاری از بازی‌های انحصاری برجسته‌ی پلی‌استیشن داشته است. این استودیو که در شهر سن دیگو واقع شده، همیشه در مسائل فنی، انیمیشن‌ها یا چیزهای مشابه دیگری در نقش یک استودیو پشتیبان به دیگر استودیوها سونی کمک کرده و آن‌ها را در ساخت بازی‌هایشان یاری داده است و همچنان به این کار ادامه می‌دهد. اگرچه این روال همیشه بخش غالب استودیو بوده است، از حدود سه سال پیش تعدادی از افراد کلیدی و بانفوذ این استودیو تصمیم گرفتند که به‌جای آنکه نقش بازیگران کمکی را در آثار پرطرفداری همچون بازی مرد عنکبوتی و آنچارتد داشته باشند، با یک پروژه‌ی جدید مسیر و رویکردی خلاقانه‌تر در پیش گیرند و خودشان توسعه‌ی یک بازی را بر عهده بگیرند.
مایکل مامباوئر (Michael Mumbauer) که از سال ۲۰۰۷ هدایت VASG را بر عهده داشته است، گروهی متشکل از ۳۰ توسعه‌دهنده از داخل استودیو و از استودیوهای همسایه انتخاب و برای این پروژه استخدام کرد تا یک تیم بازی‌سازی جدید درون این استودیو تشکیل دهد. ایده‌ی آن‌ها این‌گونه بود که این گروه روی بعضی از فرنچایزها و عناوین موفق و ستایش‌شده‌ی سونی کار کند و آن‌ها را گسترش یا بهبود دهند. از همین رو، این گروه تصمیم گرفت که ابتدا کار خود را با عرضه‌ی یک ریمیک (بازسازی) از قسمت اول بازی لست آو آس که در سال ۲۰۱۳ منتشر شده بود، شروع کند. این پروژه از ابتدا برای کنسول پلی‌استیشن ۵ در نظر گرفته شده بود. با این وجود، طبق گفته‌های بعضی از افراد این گروه که در این پروژه نقش داشته‌اند، در واقعیت سونی هیچ‌گاه به‌صورت خاص وجود این تیم را تصدیق نکرد و بودجه و پشتیبانی لازم را برای موفقیت آن‌ها در بازار بسیار رقابتی بازی‌های ویدیویی فراهم نساخت. این استودیو حتی هرگز نتوانست نام ویژه‌ای را برای خود پیدا کند. در عوض، سونی بعد از مدتی که از شروع این پروژه گذشته بود، آن را به خالقان اصلی بازی لست آو آس یعنی «ناتی داگ» سپرد و قرار شد که این استودیو معروف سونی که تاکنون برای آن‌ها موفقیت‌های فراوانی را به ارمغان آورده، وظیفه‌ی ساخت ریمیک بازی لست آو آس ۱ را بر عهده بگیرد.
سونی دو سالی است که ساخت بازسازی لست آو آس را شروع کرده؛ یک بازی که نه گرافیکش و نه گیم‌پلی‌اش قدیمی شده و هرگز نیازی به یک بازسازی ندارد.
بر اساس سخنان ۸ نفر از افرادی که از این اتفاق آگاهی داشتند، پس از این تصمیم این گروه کوچک که حدود ۳۰ نفر بوده است، تقریباً از هم پاشید و بخش زیادی از آن مختل شد. بسیاری از افراد از جمله مایکل مامباوئر به‌صورت کلی از استودیو جدا شدند. مامباوئر تصمیم گرفت که درباره‌ی این موضوع صحبتی نکند و دیگران هم درخواست داشتند که نام آن‌ها به‌صورت عمومی فاش نشود. از آن‌طرف، نماینده‌ی سونی هم درباره‌ی این موضوع به ما پاسخی نداده و حاضر به مصاحبه نشده است.
به نظر می‌رسد که سرنوشت شکست تیم توسعه‌دهنده‌ای که درون VASG ایجاد شده بود، در مقیاسی بزرگ‌تر با رویکرد محافظه‌کار سونی برای ساخت آثار جدید برای پلی‌استیشن ۵ همخوانی دارد. این شرکت ژاپنی که حدود دوجین استودیو تحت زیرمجموعه‌ی استودیوهای جهانی خود دارد، در این سال‌های اخیر بازی‌های ساخته‌شده توسط موفق‌ترین استودیوهای جهانی‌اش را در اولویت بیشتری قرار داده است که البته چندان هم عجیب نیست. استودیوهایی مثل سانتا مونیکا، ناتی داگ و گوریلا گیمز در سال‌های اخیر ده‌ها میلیون دلار برای ساخت بازی‌های خود هزینه کرده‌اند و البته توانسته‌اند با بازدهی مناسب به سوددهی و موفقیت‌های عظیمی دست یابند. از این موفقیت‌ها می‌توان به بازی گاد آو وار و لست آو آس پارت ۲ اشاره کرد که به ترتیب در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۲۰ به‌صورت انحصاری برای کنسول‌های پلی‌استیشن عرضه شده‌اند و در فروش بیش از ۱۱۴ میلیون دستگاه پلی‌استیشن ۴ به سونی کمک کرده‌اند. این در حالی است که شرکت رقیب آن‌ها در این صنعت یعنی مایکروسافت رویکردی متفاوت در پیش گرفته است. آن‌ها به لطف استودیوهای بازی‌سازی زیادی که به‌تازگی تصاحب کرده‌اند، سعی دارند تا محتوای زیاد و متفاوتی را برای سرویس اشتراکی خود یعنی «ایکس باکس گیم پس» که ساختاری مثل سرویس اشتراکی نت‌فلیکس دارد، منتشر کنند تا بازیکنان با پرداخت مبلغی برای اشتراک ماهیانه به بازی‌های گوناگونی دسترسی داشته باشند.
استودیوی Sony Japan، سازنده‌ی خلاقانه‌ترین بازی‌های تاریخ پلی‌استیشن، چند ماهی است که اساسا تعطیل شده.
تمرکز اصلی سونی روی ساخت بازی‌های بلاک‌باستر انحصاری هزینه‌ای برای تیم‌ها و استودیوهای کوچک‌تر سونی در پی داشته است. این رویکرد منجر به گردش مالی بالا و البته انتخاب‌های کمتر برای بازیکنان می‌شود. هفته‌ی پیش، سونی استودیو ژاپن خود را سازماندهی تازه‌ای بخشید و در واقع مقیاس آن را بسیار کوچک‌تر کرد و همین باعث شد که بسیاری از توسعه‌دهندگان این استودیو که روی بازی‌های کمتر شناخته‌‌شده اما تحسین‌شده‌ای مثل Gravity Rush و Everybody’s Golf کار کرده‌اند، از استودیو ژاپن سونی جدا شوند و فقط تیم آسوبی یعنی خالقان بازی Astro Bot حضور پررنگی در استودیو داشته باشند. طبق گزارش بلومبرگ، سونی به توسعه‌دهندگان استودیو ژاپن اعلام کرده بود که قصد ندارد بازی‌های کوچک‌تری خلق کند که فقط در ژاپن موفق هستند.
این تصمیم‌ها و تغییرات در استودیوها یا تیم‌هایی که بازی‌هایشان به موفقیت یا سوددهی بالایی نرسیده، ممکن است در میان استودیوهای مختلف سونی ایجاد نارضایتی و آشوب کند. استودیو «سونی بند» (Sony Bend) که در ایالت اورگن آمریکا واقع شده است و بیش از همه به خاطر ساخت بازی اکشن اپن ورلد جدید خود یعنی دیزگان (Days Gone) که در سال ۲۰۱۹ منتشر شد، شناخته می‌شود، سال گذشته سعی کرد که طرح ساخت دنباله‌ای برای بازی دیزگان ارائه دهد. این موضوع را افراد آشنا با این قضیه اعلام کرده‌اند. با وجود اینکه دیزگان توانسته بود به سوددهی برسد و سونی هم در گزارش‌های خود به این قضیه اشاره کرده بود اما به خاطر طولانی شدن روند توسعه‌ی قسمت اول و همچنین بازخوردهای متوسط بازی (از سوی منتقدان و بازیکنان) سونی این طرح را رد کرد و ساخت دیزگان ۲ را یک گزینه‌ی مناسب به شمار نیاورد.
سازندگان Days Gone ایده‌ی ساخت قسمت دوم را به سونی ارایه می‌کنند، اما به خاطر بازخورد بد از سوی منتقدان، سونی این ایده را رد می‌کند و استودیوی سازنده‌ی بازی را هم به کمک پروژه‌های ناتی داگ می‌فرستد.
در عوض، یکی از تیم‌های استودیو «سونی بند» برای کمک به ناتی داگ در خلق بازی‌های چندنفره‌ی خود (به احتمال بسیار زیاد بخش چندنفره‌ی بازی لست آو آس پارت ۲) گماشته شد و گروه دوم هم مأمور به ساخت یک بازی جدید از مجموعه‌ی آنچارتد شد که البته این پروژه هم با نظارت و سرپرستی ناتی داگ انجام می‌شد. در ادامه‌ی این تصمیم‌ها، بعضی از اعضای استودیو بند از جمله اعضای کلیدی و ارشد آن‌ها ناراضی شدند و برخی از آن‌ها تصمیم به ترک استودیو گرفتند. اعضای استودیو بند این هراس را داشتند که با ادامه‌ی این روند بخشی از استودیو ناتی داگ شوند و به همین خاطر مدیران استودیو از سونی درخواست کردند که آن‌ها از پروژه‌ی آنچارتد کنار گذاشته شوند و به‌جای انجام این پروژه به سراغ چیز دیگری بروند. با موافقت سونی، آن‌ها ماه گذشته به این خواسته‌ی خود دست یافتند و اکنون آن‌ها روی یک پروژه‌ی جدید که به خواسته‌ی خودشان بوده است، کار می‌کنند؛ پروژه‌ای که امید دارند که به یک فرنچایز جدید تبدیل شود.
بگذارید به استودیو VASG و آن تیم کوچکی که برای ساخت پروژه‌های دیگر درون آن ایجاد شده بود، برگردیم. «مایکل مامباوئر» و اعضای گروهش برای اولین پروژه‌ی خود می‌خواستند طرحی را ارائه دهند که از سوی مدیران وقت سونی مورد استقبال خوبی قرار بگیرد. آن‌ها که با خطرها و هزینه‌های بالای ساخت یک بازی ویدیویی جدید از پایه و ابتدا آشنا بودند، تصمیم گرفتند که روی ساخت ریمیک (بازسازی) بازی‌های قدیمی‌تر سونی برای کنسول پلی‌استیشن ۵ تمرکز کنند. بازسازی یک بازی برای آن‌ها گزینه و انتخاب معقول‌تر و کم‌خطرتری بود زیرا ارتقا، بهبود و صیقل دادن یک بازی قدیمی از ساخت یک بازی کاملاً جدید از پایه ارزان‌تر است و همچنین آن‌ها می‌توانستند هم نوستالژی طرفداران قدیمی آن آثار را تحت تأثیر قرار دهند و هم برای طرفداران دیگر ناآشنا با آن آثار کنجکاو برانگیز باشند. این تیم در ابتدا قصد داشت که ریمیکی از آنچارتد ۱ بسازد؛ اثری که در سال ۲۰۰۷ توسط ناتی داگ عرضه شده است. این ایده مدت کوتاهی دوام آورد و به‌زودی کنار گذاشته شد، چراکه به خاطر قدیمی‌تر بودن آنچارتد ۱ هزینه‌ی پروژه بالاتر می‌شد و به طراحی‌ها و کارهای بیشتری نیاز پیدا می‌کرد. به همین خاطر، این گروه تصمیم گرفت که در عوض به سراغ ریمیک بازی لست آو آس ۱ برود.
تمرکز سونی تمام و کمال روی ساخت بازی‌های بزرگ و پرهزینه است؛ بازی‌هایی که میلیون‌ها نسخه می‌فروشند.
در آن زمان، ناتی داگ به‌صورت جدی مشغول ساخت دنباله‌ی لست آو آس یعنی لست آو آس پارت ۲ بود که هم گرافیک بسیار بالایی داشت و هم ویژگی‌های جدیدی را در گیم‌پلی این مجموعه معرفی کرده بود. اگر مامباوئر و گروهش قسمت اول این مجموعه را با گرافیک و حسی مشابه لست آو آس پارت ۲ بازسازی می‌کردند، این دو اثر می‌توانستند حتی در یک بسته در کنار هم برای کنسول پلی‌استیشن ۵ در نظر گرفته شوند. در تئوری، این رویکرد راحت‌تر و کم‌هزینه‌تری نسبت به بازسازی کامل آنچارتد ۱ بود زیرا لست آو آس ۱ بازی امروزی‌تری است و نیاز به تغییرات گسترده و اساسی در گیم‌پلی ندارد. هدف مامباوئر و گروهش این بود که پس از این کار و به اثبات رساندن گروه خود به سراغ ریمیک آنچارتد ۱ و دیگر آثار بروند.
ساخت بازی جدید در حالی که بخش زیادی از استودیو روی پشتیبانی بازی‌های دیگر کار می‌کنند، بسیار دشوار است. با این حال، این قضیه به آن سادگی هم نیست. دیو لَنگ (Dave Lang) مؤسس Iron Galaxy Studios که به‌عنوان یک استودیو پشتیبانی و توسعه‌ی بازی‌های ویدیویی فعالیت می‌کند، می‌گوید: «این موضوع دشوار است چراکه شما باید با صدها تیم در سراسر دنیا با سطح تجربه و موفقیت مختلف رقابت کنید. افرادی که منابع و بودجه‌ی این پروژه‌ها را تأمین می‌کنند، معمولاً کمتر خطرپذیر هستند و اگر مجبور باشند که بین یک استودیو یا گروه که چنین کاری را قبلاً انجام داده و گروه دیگری که قرار است این کار را برای اولین بار انجام دهد، به احتمال زیاد گروه اول را انتخاب می‌کنند و می‌توانم متوجه بشوم که چرا این کار را می‌کنند.»
اگر بخواهیم این قضیه را به استودیو VASG و سونی تعمیم دهیم، متوجه می‌شویم که تقریباً این همان کاری است که سونی انجام داده است. پروژه‌ای که مامباوئر و تیمش آن را هدایت می‌کردند و با نام رمز T1X شناخته می‌شود، به‌صورت آزمایشی موردقبول سونی واقع شده بود اما سونی وجود چنین تیمی را مخفی نگه داشته بود و از دادن بودجه‌ی بالاتری برای استخدام افراد بیشتر در این گروه سر باز زده بود و این قضیه باعث شد که بسیاری فکر کنند که آیا واقعاً سونی قصد داشته که به آن‌ها اجازه‌ی تأسیس یک استودیو جدید را بدهد یا خیر. با این وجود، این گروه کوچک به کار خود ادامه داد و در بهار ۲۰۱۹ توسعه‌ی بخشی از بازی را به پایان رساند و این بخش را به‌عنوان نمونه‌ای از کار و چیزی که قرار است بقیه بخش‌ها هم شبیه آن باشد، طراحی کرده بود و به سونی نمایش داد.
تیمی که پروژه‌ی بازسازی لست آو آس را به دست دارد، در ابتدا تصمیم بازسازی آنچارتد ۱ را داشت، اما متوجه می‌شوند که بازسازی آنچارتد ۱ نیاز به بازنگری در طراحی و تمام بخش‌هایش دارد و سراغ یک پروژه‌ی ساده‌تر می‌روند.
با این حال، همه‌ی اتفاقات به میل استودیو VASG پیش نرفت. در آن زمان، شرکت سونی با تغییرات مدیریتی مختلفی رو‌به‌رو شد. به نظر می‌رسد که مدیران جدید از جمله «هرمن هالست» که در گذشته مدیر استودیو گوریلا گیمز بود و اکنون و پس از نوامبر ۲۰۱۹ مدیر استودیوهای جهانی سونی لقب گرفت، تحت تأثیر این پروژه قرار نگرفتند. بر اساس گفته‌های افرادی که از موضوع آگاه هستند، هرمن هالست بعد از مشاهده‌ی پروژه و نمایش در نظر گرفته‌شده توسط استودیو، فکر کرد که پروژه‌ی ریمیک لست آو آس بسیار پرهزینه است و این سؤال را پرسید که چرا بودجه‌ی اختصاص داده شده برای پروژه‌ی T1X بسیار بالاتر از بودجه‌ی ریمیک‌هایی است که در گذشته سونی آن‌ها را ساخته است. به نظر می‌رسد که دلیل امر این بوده که آن‌ها مشغول کار روی موتور بازی‌سازی و گرافیکی جدیدی برای پلی‌استیشن ۵ بوده‌اند. علاوه بر آن، مامباوئر نیاز داشت که افراد بیشتری را استخدام کند تا در بازطراحی گرافیک بازی و تکنولوژی‌های جدید همچنین طراحی دوباره مکانیک‌های گیم‌پلی به آن‌ها کمک کنند. با این وجود، منابع مختلف به ما می‌گویند که هالست با این دلایل قانع نشد.
تقریباً در همان زمانی که انتظار می‌رفت آن‌ها وارد پروسه‌ی کامل ساخت ریمیک لست آو آس شوند، مامباوئر و تیمش برای کمک به بازی‌های بزرگ دیگر فراخوانده شدند. عرضه‌ی بازی لست آو آس پارت ۲ از سال ۲۰۱۹ به ۲۰۲۰ موکول شده بود و به همین خاطر نیاز بود که استودیو VASG برای صیقل دادن بازی و رفع مشکلات آن به ناتی داگ کمک کند. در نتیجه، اغلب اعضای تیم مامباوئر و البته تعداد از افراد دیگر استودیو ۲۰۰ نفره‌ی VASG برای کمک به ناتی داگ در عرضه‌ی لست آو آس پارت ۲ گماشته شدند و این باعث شد که توسعه‌ی بازی خود آن‌ها روند کندتری به خود بگیرد.
سپس پس از مدتی نقش‌ها عوض شد. سونی به آن‌ها گفت که پس از به پایان رسیدن ساخت بازی لست آو آس پارت ۲، افرادی از ناتی داگ برای کمک به پروژه‌ی T1X خواهند پیوست. مایکل مامباوئر و تیمش این اتفاق را در حکم سلب شدن استقلال کوتاه‌مدت خود دیدند. ده‌ها نفر از کارمندان ناتی داگ به این پروژه پیوستند که برخی از آن‌ها در واقع روی نسخه‌ی اصلی بازی لست آو آس ۱ هم کار کرده بودند. همین باعث شد که وزنه‌ی آن‌ها در بحث‌ها و جلو بردن مسیر و کارگردانی پروژه‌ی T1X بیشتر شود. پروژه بازی تحت بودجه‌ی ناتی داگ کار خود را ادامه داد و سونی به آن‌ها آزادی عمل بیشتری نسبت به VASG داده بود. به‌زودی اوضاع به‌گونه‌ای شد که پروژه تحت هدایت ناتی داگ در آمد و همه‌چیز به طریقی ادامه یافت که در یک دهه و نیم اخیر دنبال شده است و در واقع VASG خود را در حال کمک‌رسانی به تیم دیگری از توسعه‌دهندگان دید.
ناتی داگ آن‌قدر بزرگ و قدرتمند شده است که اعضای دیگر استودیوهای سونی برای اتمام پروژه‌های ناتی داگ احضار می‌شوند؛ آن هم بدون در نظر گرفتند پروژه‌های دیگر.
به گفته‌ی متیو کانترمن (Matthew Kanterman)، تحلیلگر بلومبرگ، این حرکت برای سونی منطقی بود. ناتی داگ یکی از استودیوهای کلیدی سونی است که قادر است در فروش کنسول‌های پلی‌استیشن و جذب مخاطبان بیشتر برای آن‌ها نقش مهم و تأثیرگذاری داشته باشد. کانترمن درباره‌ی این موضوع می‌گوید: «مزیت همیشگی سونی در رقابت در مقابل مایکروسافت محتوا و بازی‌های انحصاری آن‌ها بوده است و همچنین بازی‌های جدید در کنار بازسازی بازی‌های کلاسیک‌شان که ترکیب آن می‌تواند تقاضای بالا برای پلی‌استیشن ۵ را حفظ کند.»
با این حال، اگرچه این تصمیم از نظر تجاری برای سونی منطقی باشد؛ اما با این تصمیم آن افرادی که خواهان استقلال بیشتری بودند، ناامید شدند. تا پایان سال ۲۰۲۰، اکثر اعضای کلیدی تیم اولیه پروژه‌یT1X از جمله مامباوئر و کارگردان بازی یعنی دیوید هال (David Hall) استودیو را ترک کردند. اکنون، پروژه‌یT1X توسط ناتی داگ و با کمک استودیو ویژوال آرتس سرویس گروپ (VASG) در حال ساخت است. سرنوشت باقی‌مانده‌ی تیم مامباوئر که به شوخی به‌عنوان شعبه‌ی جنوبی ناتی داگ شناخته می‌شوند، همچنان نامشخص است.