سلسله نشست‌های برجامی به کجا رسید؟/ تلاش ۱+۴ برای باز کردن گره کور توافق هسته‌ای
مذاکرات برجام در حالی از سرگرفته شد که هیئت‌ها نتایج مذاکرات در آخرین دور را برای تصمیم‌گیری به پایتخت‌هایشان برده بودند و تصمیمات تازه اتخاذ شده برای احیای برجام را بررسی کردند.
به گزارش سایت طلا، عصر سه شنبه هفتم اردیبهشت در ادامه رایزنی‌های جاری در وین در چارچوب کمیسیون مشترک برجام و به منظور بررسی نتایج مذاکرات و رایزنی‌های کارگروه‌ها در دو حوزه رفع تحریم‌ها و هسته‌ای، نشست کمیسیون مشترک برجام با حضور معاونان و مدیران سیاسی وزارتخانه‌های امور خارجه ایران و گروه ۱+۴ (آلمان، روسیه، چین، انگلیس و فرانسه) در گرند هتل شهر وین برگزار شد.
ریاست هیئت ایرانی را در این نشست مانند چند جلسه گذشته بر عهده «سید عباس عراقچی» معاون وزیر امور خارجه بود و ریاست نشست کمیسیون مشترک هم بر عهده «انریکه مورا» معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا خواهد بود. حاضران در نشست وضعیت مذاکرات و رایزنی‌ها در سطوح مختلف از جمله در سطح کارشناسی را که طی روز‌های گذشته در جریان بوده، با نگاه به بازگشت محتمل آمریکا به برجام و اطمینان از اجرای کامل و موثر این توافق از سوی تمام طرف‌ها را بررسی کردند.
در آخرین نشست ایران با ۱+۴ چه گذشت؟
در این نشست، طرف‌ها با مرور آخرین وضعیت گفت‌وگو‌ها درباره بازگشت احتمالی آمریکا به برجام و لغو تحریم‌های این کشور علیه ایران، خواستار لغو یکجای تحریم‌های آمریکا به عنوان یک شرط ضروری برای بازگشت این کشور به برجام شدند. روسای هیئت‌های جمهوری اسلامی ایران، روسیه و چین اشتراک نظر کامل سه هیئت و ضرورت تداوم رایزنی و هماهنگی جدی به صورتی منظم و مستمر میان سه کشور در این مذاکرات را مورد تأکید قرار دادند.
در آخرین نشست کمیسیون مشترک برجام که ۳۱ فروردین ماه در وین پایان یافت، کشور‌های مشارکت‌کننده در برجام توافق کردند علاوه بر دو گروه کارشناسی فعلی (در حوزه لغو تحریم‌ها و هسته‌ای)، تصمیم گرفته شد که گروه کارشناسی سوم با نام «گروه کارشناسی ترتیبات اجرایی» با هدف گفت‌وگو در خصوص ترتیبات عملی مورد نیاز برای اجرایی شدن لغو تحریم‌ها و سپس بازگشت آمریکا به برجام تشکیل شود.
تمرکز ۱+۴ بر روی رفع تحریم ها
سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و رئیس هیئت ایرانی شرکت کننده در نشست کمیسیون مشترک برجام در گفت‌وگویی بعد از نشست وین گفت که هنوز چالش‌های سخت بزرگ تری داریم که به راه حل‌هایی برای آن‌ها نرسیدیم. همه هیئت‌ها تلاش می‌کنند که برای این چالش‌ها راه حل پیدا کنند و ممکن است برسیم یا نرسیم، ولی چالش‌های بزرگ وجود دارد و در کنارش جزئیات بسیار سختی وجود دارد که لازم است کلمه به کلمه و عبارت به عبارت بتوانیم درباره آن‌ها توافق کنیم. روند در مسیر درستی قرار دارد، هم چالش‌های سخت داریم و هم جزئیات سخت در کنار آن.
معاون وزیر خارجه اظهار کرد: کارگروه‌ها از کار خودشان را آغاز خواهند کرد، هرگاه نیاز باشد که ما در یک جمع بزرگتری روند کار این کارگروه‌ها را بررسی کنیم، اگر لازم است گره‌ای باز کنیم یا تسهیلاتی قائل شویم، جلسه کمیسیون مشترک را تشکیل خواهیم داد. الان قرار مشخصی نداریم. الان قرار و تمرکز ما روی کارگروه‌های سه گانه است. دو کارگروه هسته‌ای و رفع تحریم‌ها وارد نگارش خواهند شد و کارگروه سوم هنوز باید در خصوص کلان بحث‌ها و چگونگی انجام بحث‌های مربوط به راستی‌آزمایی باید بحث داشته باشند تا بتوانیم در سطح کلان به راه حل دست پیداکنیم.
در ادامه عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه پس از پایان نشست کمیسیون مشترک برجام در گفت‌وگو با شبکه پرس تی وی تاکید کرد: تمام تحریم‌هایی که بعد از اجرایی شدن برجام وضع شده اند؛ چه آن‌هایی که در دوره اوباما و چه آن‌هایی که در دوره ترامپ وضع شده‌اند، باید لغو شوند.
رئیس هیئت مذاکره کننده ایرانی در وین، درباره تحریم‌های موسوم به «کاتسا» تایید کرد که ایران بر لغو همه تحریم‌ها از جمله کاتسا تاکید دارد. عراقچی در باره ترتیبات اقدامات آمریکا و ایران تاکید کرد: مواضع ما هیچ تغییری نکرده است. آمریکا ابتدا باید همه تحریم‌ها را لغو کند و ایران تنها پس از راستی آزمایی لغو تحریم‌های آمریکا، به تعهدات برجامی خود بازمی‌گردد. این موضع ایران تغییر نخواهد کرد.
وی در عین حال با اشاره به کارگروه سوم کمیسیون مشترک که از چهارشنبه هشتم اردیبهشت در وین آغاز به کار می‌کند و پیش‌تر با عنوان کارگروه ترتیبات و توالی (sequence) شناخته می‌شد، گفت: این کمیسیون بر روی اقدامات عملی یا (practical arrangements) متمرکز خواهد شد.
عراقچی ادامه داد: وظایف این کارگروه علاوه بر بررسی نحوه راستی آزمایی و مدت زمان آن، تعیین «جدول زمانی» اقدامات همه طرف‌ها برای انجام تعهداتشان خواهد بود. رئیس هیئت مذاکره کننده ایرانی در پاسخ به سؤالی در خصوص تحریم‌های موسوم به چرخه دلار یا U-turn که مانع اصلی تعاملات بانکی ایران و مانع بزرگ بهره‌مندی ایران از منابع برجام است و اینکه آیا ایران برداشته شدن این تحریم‌ها را نیز مطالبه کرده، گفت: بررسی این موضوع را باید به کارشناسان بسپاریم. در حال حاضر در حال کار کردن بر روی موضوع «تبدیل پول‌های مختلف» هستیم.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه با تأکید مجدد بر اینکه ایران نمی‌پذیرد که گفت‌وگو‌ها بدون نتیجه ادامه یابد، گفت: اگر احساس کنیم سایر طرف‌ها جدیت لازم را ندارند، گفت‌وگو‌ها را متوقف می‌کنیم. هنوز به این نتیجه نرسیده‌ایم. تصمیم گرفتیم کار دو کارگروه قبلی که یکی موضوع تحریم‌های آمریکا و دیگری اقدامات هسته‌ای ایران را بررسی می‌کند، فشرده‌تر شود.
موضع مشترک ایران با چین و روسیه
پیش از برگزاری نشست هفتم اردیبهشت کمیسیون مشترک برجام در وین، نشست سه جانبه هماهنگی میان روسای هیئت‌های ایران، روسیه و چین در محل نمایندگی دائم کشورمان در وین برگزار شد.
در این نشست، طرف‌ها ضمن مروری بر آخرین وضعیت گفت‌وگو‌ها در خصوص بازگشت احتمالی آمریکا به برجام و لغو تحریم‌های این کشور علیه ایران، خواستار لغو یکجای تحریم‌های آمریکا به عنوان یک شرط ضروری برای بازگشت این کشور به برجام شدند. روسای هیئت‌های جمهوری اسلامی ایران، روسیه و چین اشتراک نظر کامل سه هیئت و ضرورت تداوم رایزنی و هماهنگی جدی به صورتی منظم و مستمر میان سه کشور در این مذاکرات را مورد تأکید قرار دادند.
عراقچی از همسانی مواضع چین و روسیه با ایران ابزار رضایت کرد و گفت: قبل از جلسه امروز کمیسیون مشترک در گفت‌گو‌های دو و سه جانبه با هیئت‌های چینی و روسی متوجه شدیم تقریبا در همه موارد با آن‌ها اشتراک مواضع داریم.
اهمیت حفظ برجام و رسیدن به راه حلی برای گره کور آن
رئوف رحیمی استاد دانشگاه معتقد است که خروج آمریکا از برجام و پایبندی ایران به این توافق بین المللی موجب اعتماد مجامع بین المللی به ایران در پایبندی به تعهدات شد. در واقع قبل از برجام دشمنان ایران را به عنوان تهدیدی بالقوه به جهان معرفی کرده بودند و پرونده ایران به شورای امنیت نیز رفته بود، ولی با این توافق بین المللی این پروژه متوقف شد.
وی با بیان اینکه به رسمیت شناخته شدن حقوق هسته‌ای کشور از دستاورد‌های شاخص برجام است، تصریح کرد: دولت‌های گذشته آمریکا به هیچ وجه قائل به رسمت شناختن انرژی هسته‌ای کشور نبودند و در فصل هفتم شورای امنیت نیز برنامه هسته‌ای کشور ما به عنوان تهدیدی جدی علیه امنیت بین المللی شناخته می‌شد، ولی ایران با این توافق بین المللی به باشگاه هسته‌ای دنیا ورود کرد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه اگرچه پس از برجام، فضای امنیتی ایجاد شده برای کشور فرو ریخت، ولی این امر به معنای نبود تهدید علیه کشور نیست، گفت که ایران در چهارراه ارتباطی جهان قرار دارد و تنهایی ایران در جنگ ۸ساله تحمیلی، نشانگر آن بود که ایران برای مقابله با تهدیدات و حفظ امنیت خود نیازمند غنی سازی اورانیوم و ساخت موشک‌های پیشرفته است.
رحیمی با بیان اینکه احیای برجام و پیگیری مذاکرات در شرایط کنونی لازمه کشور است، اظهار کرد: حال که برجام به عنوان یک قاعده مورد نیاز برای ایران در راستای رفع تحریم تعریف شده، ایران برای رفع تحریم‌ها نیازمند پیگیری مذاکرات است.
