گزارش «فوربس» از ۲۵۰ هزار «میلیونرِ دلاری» در ایران

مجله معتبر «فوربس» گزارش داده که اکنون در ایران، حدود ۲۵۰ هزار نفر با ثروت بالاتر از یک میلیون دلار زندگی می‌کنند و به این ترتیب، ایران چهاردهمین کشور جهان از منظر تعداد میلیونر‌ها است و در خاورمیانه هم جایگاه نخست را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که همزمان، حدود ۶۰ درصد از جمعیت ایران زیر «خط فقر رسمی» و حدود ۳۰ درصد هم زیر «خط فقر مطلق» زندگی می‌کنند. این یعنی حدود ۲۵ میلیون ایرانی، تفاوتی با شهروندان «آنگولا» یا «بورکینافاسو» ندارند.

به گزارش سایت طلا،تقریباً همه می‌دانیم که نابرابری اجتماعی و اقتصادی در ایران افزایش پیدا کرده است. با این همه، تا زمانی که داده‌های آماری دقیق و منسجم در مورد افزایش (یا کاهشِ) میزان نابرابری در دسترس نباشد، نمی‌توان به طور دقیق در این مورد اظهارنظر کرد.
با این همه، ظاهراً برخی موسسات خارجی، با بررسی وضعیت ایران به این نتیجه رسیده اند که میزان نابرابریِ اقتصادی در ایران، طی ماه‌های گذشته به شکلی انفجاری بالا رفته است و عامل این وضعیت هم، رشد دیوانه وار بازار سرمایه و بازار رمزارز‌ها در سال ۱۳۹۹ بوده است.

«بچه پولدارها» از کجا آمدند؟​
مجله معتبر «فوربس» (Forbes) به تازگی گزارشی در مورد افزایش حیرت آورِ تعداد «میلیونر‌های ایرانی» منتشر کرده که همزمانیِ آن با کاهش همگانیِ سطح درآمد‌ها در ایران، مثال زدنی است. در واقع، ایران حالا یک طبقه بسیار کوچک از «ابرثروتمندان» دارد و یک طبقه بسیار بزرگ از «فقرای مطلق».
بر اساس گزارش این مجله، در سال ۲۰۲۰ میلادی تعداد ابرثروتمندان (high net worth individuals یا HNWIs) در ایران، ۲۱.۶ درصد رشد کرده و این در حالی است که متوسط رشد تعداد این گروه از ثروتمندان در جهان در همین بازه زمانی، تنها ۶.۳ درصد بوده است.
نکته جالب توجه اینکه بر اساس گزارش مجله «فوربس»، ثروت این افراد به دلار محاسبه شده و بنابراین، آن‌ها «میلیونرهایِ دلاری» هستند. این گزارش اضافه می‌کند که ثروت این گروه از ایرانی ها، حتی سریع‌تر از تعدادشان هم رشد کرده و در طول سال ۲۰۲۰ میلادی، حدود ۲۴.۳ درصد افزایش پیدا کرده است.

ابرثروتمندان چگونه این قدر ثروتمند شدند؟

اما این ابرثروتمندانِ ایرانی، چگونه ناگهان این قدر ثروتمند شدند؟ گزارش به دو بازار اشاره می‌کند که بیش و کم برای همه ما آشنا هستند: بازار سرمایه و بازار ارز‌های دیجیتال. در این گزارش، به داده‌های موسسه مشاوره‌ای «Capgemini» اشاره شده که بر اساس آنها، بازدهی بازار سرمایه ایران در فاصله ماه‌های مارس تا جولایِ سال ۲۰۲۰ میلادی (تقریباً منطبق بر بازه فروردین تا مردادماه سال ۱۳۹۹)، حدود ۶۲۵ درصد در مقایسه با سالِ پیش از آن افزایش داشته است.
این در حالی است که طی همین بازه زمانی، شاخص S&P ۵۰۰ (شاخصی شامل نماد‌های ۵۰۰ شرکت برتر در بورس نیویورک و نزدک در آمریکا) تنها ۱۶ درصد بازدهی داشته است. بخش عمده سرمایه گذاری‌ها در بازار سرمایه، از سوی ثروتمندانی صورت گرفته که به رانت‌های اطلاعاتی دسترسی داشته اند و بیشترین سود را از افزایش انفجاری قیمت‌ها در بورس تهران کسب کرده اند.

ایران ۲۵۰ هزار میلیونر دارد

داده‌های موسسه Capgemini نشان می‌دهد که به لطفِ رشد اعجاب آوار بازدهی بورسِ تهران، ایران اکنون ۲۵۰ هزار نفر با میزان ثروت بالای یک میلیون دلار دارد، که عمده آن‌ها هم در تهران زندگی می‌کنند.
این گزارش اضافه می‌کند که اقداماتِ دولت ایران هم به رشد این گروه کمک کرده است: دولت ایران، پیش از این یک درصد از ذخایر «صندوق توسعه ملی» را به بورس تهران تزریق کرده و در مرحله بعد هم، همین چند ماه پیش، حدود ۵۹۵ میلیون دلار (معادل حدود ۱۳ هزار میلیارد تومان) به بازار سرمایه ایران تزریق کرد که موجب رشد جهشی بازدهی در بازار سرمایه ایران شد.
اما این تنها منبع ثروت ابرثروتمندانِ ایرانی نیست. داده‌های موسسه Capgemini اضافه می‌کند که استخراج بیت کوین، به دلیل ارزان بودن برق در ایران، دومین منبع اصلیِ ایجاد ثروت برای این طبقه خاصِ اجتماعی بوده است. جالب‌تر اینکه بر اساس این گزارش، حدود ۷۲ درصد از ابرثروتمندانِ ایرانی، یعنی جمعیتی در حدود ۱۸۰ هزار نفر، در حوزه استخراج رمزارز‌ها سرمایه گذاری کرده اند.

ایران، چهاردهمین کشور با بیشترین تعداد میلیونر‌ها در جهان

در بخش دیگری از این گزارش به این موضوع اشاره شده که ایران اکنون چهاردهمین کشور جهان بر اساس تعداد افراد با ثروت بالاتر از یک میلیون دلار است و از این منظر، ثروتمندترین کشور در خاورمیانه است. عربستان سعودی که پیش از این در جایگاه نخست در خاورمیانه قرار داشت، اکنون با ۲۱۰ هزار نفر میلیونر، در جایگاه ۱۷ در جهان قرار دارد.
این، اما در حالی است که بر اساس گزارش‌های رسمیِ اخیر، نرخ فقر در ایران به شکلی فزاینده رشد پیدا کرده و اکنون، حدود ۶۰ درصد از جمعیت ایران، زیر «خط فقر نسبی» زندگی می‌کنند. از آن سو، حدود یک ماه پیش، روزبه کردونی، رئیس موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی، از آمار تکان دهنده فقر مطلق در ایران رونمایی کرد و گفت در طول سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸، شاخص «خط فقر مطلق» در ایران به ۳۰ درصد رسیده است.

بر اساس تعاریف سازمان ملل متحد، درآمد کمتر از روزانه ۲.۲ دلار (در سال ۲۰۲۰ میلادی)، به معنی این است که فرد زیر خط فقر مطلق زندگی می‌کند و نمی‌تواند نیاز‌های اساسیِ زندگی خود را تامین کند. با نرخ دلار ۲۵ هزار تومانی، این مبلغ معادل درآمد روزانه ۵۵ هزار تومانی به ازای هر نفر و ماهانه یک میلیون ۶۵۰ هزار تومانی به ازای هر نفر است.
به این ترتیب، یک خانوار ۴ نفره، برای آنکه با معیار‌های قاره آفریقا، بالای خط فقر زندگی کند، باید ماهانه دست کم حدود ۶ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان درآمد داشته باشد. به گزارش فرارو، اگر به گفته رئیس موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی، حدود ۳۰ درصد از جمعیت ایران زیر خط فقر مطلق قرار داشته باشند، این یعنی حدود ۲۵ میلیون ایرانی کمتر از این میزان درآمد دارند و از منظر سازمان ملل، فرقی با فقرایِ آنگولا یا بورکینافاسو ندارند.
می‌توان پرسید آیا نظام مالیاتی ایران، برای بازتوزیع ثروت از طبقه ۲۵۰ هزار نفری ابرثروتمندان (با ثروتی دست کم معادل ۲۵۰ میلیارد دلار) به طبقه فقیر مطلق، برنامه‌ای دارد یا نه؟