یک مقام آمریکایی شامگاه جمعه گفت ایالات متحده در حال انجام بررسی‌های لازم برای جلوگیری از فروش نفت ایران به چین است.
خبرگزاری رویترز به نقل از این مقام آمریکایی نوشته واشنگتن، در حال آماده شدن برای شرایطی است که ایران نخواهد به مذاکرات بر سر برجام بازگردد.
واشنگتن چند ماه پیش به پکن گفته بود هدفش از سرگیری پایبندی به توافق هسته‌ای برجام است و چنانچه این موضوع محقق شود نیازی برای جریمه شرکت‌های چینی که اقدام به خریداری نفت خام از ایران می‌کنند وجود نخواهد داشت.
خبرگزاری رویترز نوشته این موضع آمریکا اکنون با توجه به ابهام‌ها در خصوص زمان از سرگیری هفتمین دور مذاکرات وین دستخوش تغییراتی شده است.
۶ دور مذاکره در وین
مذاکرات وین در برجام از فروردین‌ماه سال ۱۴۰۰ با هدف بازگرداندن آمریکا به توافق هسته‌ای برجام و مجاب کردن ایران به متوقف کردن اقداماتش در جهت کاستن از تعهدات برجامی خود آغاز شد. جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده با توجه به خروج آمریکا از برجام با نمایندگان این کشور گفت‌وگو نمی‌کند. آمریکایی‌ها از طریق سایر طرف‌های حاضر در مذاکرات، از مواضع ایران مطلع می‌شوند.
ششمین دور این مذاکرات، از روز ۲۲ خردادماه آغاز شد و تا روز یکشنبه ۳۰ خردادماه ادامه داشت. «سید عباس عراقچی» معاون وزیر امور خارجه و رئیس هیأت ایرانی شرکت کننده در مذاکرات وین در آن زمان گفت ملاک ایران رسیدن به یک توافق خوب است. او درباره روند مذاکرات گفت: «به اواخر کار نزدیک شدیم، ولی مسیر باقی‌مانده ساده نخواهد بود.»
هنوز مشخص نیست هفتمین دور مذاکرات چه زمانی برگزار خواهد شد. «رابرت مالی»، نماینده آمریکا در امور ایران روز ۲۳ تیرماه گفت دولت «جو بایدن» آماده است هر گاه ایران برای ادامه مذاکرات هسته‌ای به وین بازگشت به این گفت‌وگوها بازگردد.
قبل‌تر از آن وبگاه شبکه خبری بلومبرگ به نقل از منابع غربی گزارش داده بود مذاکرات هسته‌ای میان قدرت‌های جهانی و ایران بعید است تا قبل از روی کار آمدن رئیس‌جمهور جدید ایران در ماه آینده میلادی برگزار شود.
این رسانه آمریکایی به نقل از دو مقام مطلع از زمان‌بندی مذاکرات هسته‌ای نوشت انتظار می‌رود هفتمین دور مذاکرات وین اواسط ماه آگوست برگزار شود.
اظهارات مقام آمریکایی
مقام آمریکایی که به شرط عدم افشای نام با خبرگزاری رویترز مصاحبه می‌کرد مدعی شده که ایران در خصوص نیات و مقاصدش «بسیار مبهم» عمل کرده است.
او گفت: «اگر ما به برجام برگردیم، دلیلی برای تحریم کردن شرکت‌هایی که نفت ایران را وارد می‌کنند وجود ندارد. اما اگر ببنیم شرایط به گونه‌ای است که چشم‌انداز‌ها برای بازگشت فوری به برجام رو به کمرنگ شدن هستند باید موضعمان را با آن سازگار کنیم.»
مبادلات نفت ایران-چین
روزنامه وال‌استریت‌ژورنال نخستین رسانه‌ای بود که گزارش داد واشنگتن به دنبال اجرای سخت‌گیرانه تحریم‌ها به ویژه در حوزه مبادلات نفتی میان ایران و چین است.
خبرگزاری رویترز در گزارش جدید خود روز جمعه مدعی شده چین، بین ماه نوامبر ۲۰۲۰ تا مارس سال جاری به طور میانگین روزانه ۵۵۷ هزار بشکه نفت خام از ایران وارد کرده است.
یک مقام آمریکایی روز ۲۸ تیرماه به وال‌استریت‌ژورنال گفت: «در اقتصاد ایران چیز زیادی برای تحریم کردن باقی نمانده، (تحریم) فروش نفت ایران به چین غنیمت است.»
مقام‌های مورد استناد وال‌استریت‌ژورنال در عین حال تأکید کرده بودند «هنوز تصمیمی درباره ادامه کار (اجرای تحریم‌ها) گرفته نشده و این خطر وجود دارد که این تلاش‌ها نتیجه معکوس دهد و باعث شود ایران برنامه هسته‌ای خود را سرعت ببخشد.» این مقام‌ها مدعی شده بودند گزینه‌های دیگری هم در حال بررسی هستند.
رویکرد مذاکره‌ای؟
با وجود این، برخی از تحلیلگران هم گفته‌اند تهدید به جلوگیری از مبادلات نفتی ایران-چین ممکن است تهدیدی پنهان باشد برای القای اینکه واشنگتن می‌تواند در صورت امتناع ایران از بازگشت به مذاکرات به این کشور هزینه‌هایی تحمیل کند.
«رابرت آینهون»، مقام اسبق آمریکایی که در حال حاضر جزو تحلیلگران اندیشکده بروکینگز است گفت: «این ممکن است راهی برای ارسال این سیگنال به رئیسی باشد که اگر ایرانی‌ها برای بازگشت به برجام جدی نباشد، آمریکا گزینه‌های لازم را در اختیار دارد و هزینه‌هایی تحمیل خواهد شد.»
آینهورن گفته اینکه چین چه واکنشی به اقدام احتمالی آمریکا نشان خواهد به این بستگی دارد که این کشور ایالات متحده را مقصر مذاکرات بداند یا ایران را.
منتظر دولت رئیسی
یک مقام ایرانی که خواسته نامش پنهان بماند با اشاره به اینکه هنوز مشخص نیست دور هفتم مذاکرات چه زمان آغاز شود گفته ممکن است این اتفاق روز ۵ آگوست که آیت‌الله رئیسی دولت را در دست می‌گیرد و یا چند هفته بعدتر از آن رخ بدهد.
او همچنین گفته هنوز مشخص نیست که «عباس عراقچی»، معاون وزیر خارجه ایران در دولت بعد به کارش ادامه خواهد داد یا خیر.
این مقام گفت: «باید منتظر بمانیم تا رئیس‌جمهور جدید روی کار بیاید و تصمیم بگیرد که می‌خواهد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای را تغییر بدهد یا نه. به نظر می‌رسد دکتر عراقچی، دست‌کم در دوران انتقال قدرت، عوض نخواهد شد.»
یک مقام دیگر ایرانی گفت رئیسی و تیم هسته‌ای او قصد دارند مذاکرات را از نقطه آغاز دنبال کنند و نمی‌خواهند گفت‌وگوها را از نقطه پایانش در دور ششم ادامه دهند.
او گفت: «آنها می‌خواهند طبق شرایط و محاسبات خودشان مذاکره کنند و مطالباتی مثل حفظ غنی‌سازی ۶۰ درصدی یا حفظ سانتریفیوژهای پیشرفته و برنچیدن آنها را دارند.»
این ابهام‌ها موجب شده ایالات متحده آمریکا به فکر آزمودن گزینه‌های تازه بیفتد، اگرچه مقام‌های آمریکایی و اروپایی تأکید دارند که هیچ جایگزینی، آسان‌تر و بهتر از احیای برجام اولیه وجود ندارد.
مقام آمریکایی گفت: «اگر ما به این نتیجه برسیم که مذاکرات دارند خیلی طول می‌کشند و معلوم نیست به نتیجه مثبتی ختم می‌شوند آن موقع اجرای تحریم‌هایمان را بررسی خواهیم کرد و من‌جمله، شرکت‌های چینی که از ایران نفت خریداری می‌کنند را تحریم خواهیم کرد.»
بازگشت به برجام تنها چاره آمریکا
خبرگزاری رویترز هفته گذشته در تحیلی به نقل از مقام‌های سابق و فعلی آمریکایی و اروپایی نوشته جو بایدن برنامه جایگزین چندانی به جای مجاب کردن ایران به ازسرگیری پایبندی به توافق هسته‌ای حاصل‌شده در سال ۲۰۱۵ در اختیار ندارد و تمامی گزینه‌های دیگر، سخت‌ترند.
یک مقام ارشد آمریکایی که به شرط عدم افشای نامش با خبرگزاری رویترز مصاحبه کرد گفت: «فکر می‌کنم همه گزینه‌های دیگر برای ما بدترند. فکر می‌کنم این گزینه‌های برای ایران هم بدترند.»
این مقام آمریکایی گفت: «به همین دلیل است که ما از مدت‌ها پیش گفته‌ایم که بهترین گزیه بازگشت به پایبندی توافق هسته‌ای است. این تحلیل ما است.»
طرح‌های «بیشتر در برابر بیشتر»/ «کمتر در برابر کمتر»
خبرگزاری رویترز نوشته یکی از گزینه‌های جایگزین برجام که مقام‌های سابق آمریکایی و اروپایی عنوان «بیشتر در برابر بیشتر» را برای آن به کار می‌برند بر این گزاره مبتنی است که ایران در ازای برخورداری از تخفیف‌های بیشتر تحریمی، محدودیت‌های بیشتر علیه برنامه هسته‌ای خودش را بپذیرد.
رسانه انگلیسی نوشته مذاکره بر سر چنین توافق گسترده‌ای‌تری دشوارتر از احیای برجام است، زیرا دست‌کم مفاد آن توافق، مشخص شده‌اند.
گزینه جایگزین دیگر، طرح «کمتر در برابر کمتر» نام دارد و اساس آن بر کاستن از محدودیت‌های ایران در برابر تخفیف‌های تحریمی کمتر برای این کشور استوار است.
رویترز نوشته این گزینه می‌تواند بدترین حالت را برای جو بایدن ایجاد کند و او در داخل آمریکا بابت دادن امتیازهای اقتصادی به ایران در برابر گرفتن امتیازهای کمتر از این کشور مورد انتقاد قرار خواهد گرفت.
«جرارد آروئاد»، سفیر سابق فرانسه در آمریکا می‌گوید: «توافق ضعیف‌تر نسبت به سال ۲۰۱۵، احتمال ماندگاری سیاسی کمتری در آمریکا خواهد داشت.»
او در ادامه گفت: «من برای برجام، جایگزین دیگری غیر از "فشار حداکثری" نمی‌بینم اما این رژیم مقاومتش را در برابرش نشان داده و فکر نمی‌کنم تسلیم آن شود.»
ارزیابی سفیر سابق فرانسه در آمریکا به کرات از زبان مقام‌ها و گروه‌های مختلف شنیده شده است. به عنوان مثال، روز پنجشنبه «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین هم تصریح کرد که آمریکا تاثیر فشار حداکثری بر ایران را زیاد برآورد کرده بود.
این مقام ارشد مسکو در توییتر نوشت: «مسیر و جریان مذاکرات وین یک بار دیگر ثابت می‌کند که ایالات متحده تاثیر فشار حداکثری بر ایران را زیاد برآورد کرده بود».
نماینده مسکو در وین افزود: «فشارها ادامه دارد اما ایران عجله‌ای ندارد اگرچه می‌داند هرچه زودتر مذاکرات به پایان برسد تحریم‌ها زودتر برداشته می‌شوند. تحریم‌های تنها عاملی نیستند که مورد توجه قرار می‌گیرند».
مقام‌های دولت آمریکا هم خود به ناکارآمد بودن این سیاست اعتراف کرده‌اند. «آنتونی بلینکن»، وزیر خارجه آمریکا و «رابرت مالی»، نماینده آمریکا در امور ایران بارها گفته‌اند که پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران بعد از خروج آمریکا از برجام نشان می‌دهد که سیاست «فشار حداکثری» در اهدافش برای مهار ایران شکست خورده است.
انتهای پیام/