به گزارش موبوایران، اپ استور یکی از مهمترین پلتفرمهای اپل برای کسب درآمد محسوب میشود و فراز و نشیبهای بسیاری را پشت سر گذاشته است. در ادامه در مورد چگونگی پیدایش این پلتفرم و مهمترین تغییرات در اصول و خطمشی آن را از ابتدای پیدایش آن تاکنون بررسی میکنیم.
سیاستهای اپ استور در طول سالهای گذشته بارها و بارها، بحثبرانگیز و تنشزا بوده است، اما کمتر پیش آمده است که این سیاستها همانند دو هفته پیش به منشا اصلی نزاعهای بحثبرانگیز و جنجالی تبدیل شوند. اجازه دهید مقاله با یکی از مهمترین رویدادهای تاریخ اپ استور، یعنی شکایت اپیک گیمز از اپل شروع کنیم و سپس سایر اتفاقات مهم را در قالب یک تایملاین بیان خواهیم کرد.
نزاع حقوقی بین اپیک گیمز و اپل
قانونگذاران و مسئولان قضایی آمریکا برای نخستین بار اپل را وادار کردهاند در مقابل دعاوی حقوقی و مراجع قانونگذار در رابطه با مهمترین تغییراتش پاسخگو باشد. یکی از مهم ترین موارد مطرح شده در رابطه با این موضوع، مربوط به پرونده حقوقی شکایت شرکت توسعهدهنده بازی و نرمافزار اپیک گیمز (Epic games) از اپل بود.
اپیک گیمز در این شکایت اپل را به تبدیل اپ استور به یک پلتفرم انحصاری غیرقانونی و کسب درآمد هنگفت از این پتلفرم متهم کرده است. اپل هماکنون بهموجب این پرونده ملزم به اجازه دادن به توسعهدهندگان اپلیکیشنها برای استفاده از درگاههای پرداختی مختلف برای پرداختهای داخل اپلیکیشن شده است؛ بنابراین از این پس دیگر کاربران مجبور نیستند تنها از سیستم پرداخت اپل برای پرداختهای خود استفاده کنند.
اپل علاوه بر این مورد در دو پرونده دیگر نیز متهم شده است و باید در مقابل قانون جدید وضعشده در کره جنوبی که میتواند رفتار اپل با توسعهدهندگان را تحت تاثیر قرار دهد. سرعت تغییرات در حال افزایش است و اپل بهجای اینکه پیشتازی کند، مجبور به پاسخگویی است.
مطمئناً اپل در مورد پرونده اپیک گیمز درخواست تجدیدنظر میکند؛ اما حتی اگر باز هم محکوم شود، باز هم بهصورت موقت مانع هدف قرار دادن منبع اصلی درآمد اپل، یعنی اپ استور توسط وکلای اپیک گیمز و قانونگذاران میشود. در ضمن این اتفاق باعث میشود که توسعهدهندگان که ملزم به تبعیت از قوانین انحصارطلبانه اپل هستند، متوجه شوند که اپل بهجای اینکه ازتوسعهدهندگان حمایت کند، بیشتر به فکر منافع خود است.
به هر حال در ادامه قصد داریم تاریخچه مختصری از مهمترین اقدامات اپل در راستای تغییر سیاستهای اپ استور و همچنین مهمترین بیانیههای صادرشده در رابطه با این پلتفرم را بیان کنیم. عاملهای محرک برای ایجاد چنین تغییراتی متفاوت است (اپل این عاملهای محرک را بهعنوان شفافسازی تلقی کرده است)؛ اما روند انجام کار برای اعمال این تغییرات در تمام موارد یکسان است. اپل سعی کرده خط مشی اپ استور را حفظ کند.
اپل میزان کمیسیون فروش اپلیکیشنها را به ۳۰ درصد کاهش داده است و این اقدام باعث کاهش فشارهای تحمیلشده از سوی قانونگذاران برای مقابله با اپ استور شده است.
مهم ترین تحولات و تغییر سیاستهای تاریخ اپ استور
هرچه زمان پیش میرود، تغییرات در سیاستها هم سریعتر میشود و اپل در ایجاد تغییرات موشکافانهتر عمل میکند. به نظر میرسد تغییرات اپل در سیاستهای اپ استور دیگر باید متوقف شود و بهتر است سیاستهای جامع و کاملی را اتخاذ کند که یک بار برای همیشه آنها را اعمال کند؛ اما مشخص است که کوپرتینونشینها اصلاً با چنین رویکردی موافق نیستند. اپل شرکتی است که در مقابل انتقادات جبهه میگیرد و زمانی که فشار زیادی به آن تحمیل میشود تا جای ممکن از خود دفاع میکند و در حد بسیار کمی عقبنشینی میکند.
کسب اطمینان از اینکه قانونگذاران تصور کنند اپل منافع خود را کاملاً حفظ میکند و تغییراتی که مجبور به انجام آنها شده است، در حداقل سطح ممکن انجام میدهد، قطعاً استراتژی خوبی برای اپل محسوب میشود؛ اما بهرهمندی از این استراتژی برای اینکه توسعهدهندگان و کاربران در مورد اپ استور احساس خوبی پیدا کند، واقعاً اشتباه است.
۱۱ ژوئن ۲۰۲۱ (۲۱ خرداد ۱۳۸۶)
در کنفرانس جهانی توسعهدهندگان اپل (WWDC) استیو جابز اعلام کرد که توسعهدهندگان نمیتوانند اپلیکیشنهای خود را ایجاد کنند، اما برای ایجاد نسخه وب اپلیکیشنها محدودیتی ندارند؛ چنین تصمیمی اقدام تحسینبرانگیزی از سوی اپل محسوب میشود.
۱۷ اکتبر ۲۰۰۷ (۲۵ مهر ۱۳۸۶)
در چنین روزی اپل اعلام کرد کیت توسعه نرمافزاری (SDK) را برای آیفون ایجاد خواهدکرد. کیت توسعه نرمافزاری مجموعهای از ابزارها، کدها، راهنماها و کتابخانههایی است که برای تسهیل ساخت اپلیکیشنها و نرمافزارها در اختیار توسعهدهندگان قرار میگیرد.
۱۰ جولای ۲۰۰۸ (۲۰ تیر ۱۳۸۷)
اپ استور با ۵۰۰ اپلیکیشن آغاز به کار کرد و اپل اعلام کرد ۳۰ درصد از مبلغ فروش هر اپلیکیشن متعلق به اپل است.
استیو جابز در گفتگویی با نیک وینگفیلد (Nick Wingfield) اذعان کرد که انتظار نداشته است اپ استور اینچنین سودآور باشد.
۸ ژوئن ۲۰۰۹ (۱۸ خرداد ۱۳۸۸)
اپل اعلام کرد توسعهدهندگان از این پس میتوانند با پشت سر گذاشتن فرآیند پرداختی اپل، در داخل اپلیکیشن درگاه پرداختی ایجاد کنند (درضمن اعلام کرد که ۳۰ درصد از مبلغ فروش اپلیکیشنها بهعنوان کمیسیون به اپل تعلق میگیرد)؛ البته امکان ایجاد درگاه پرداختی در اپلیکیشن، تنها به اپلیکیشنهای پولی محدود شده بود.
۱۵ اکتبر ۲۰۰۹ (۲۳ مهر ۱۳۸۸)
اپل رویکرد خود در مورد ایجاد درگاه پرداختی در داخل اپلیکیشن را تغییر داد و اجازه داد این درگاههای پرداختی در اپلیکیشنهای رایگان نیز ایجاد شوند. این تغییر رویکرد کوپرتینونشینها باعث ایجاد تغییر بزرگی در مدل تجاری بسیاری از بازیها شد
اول فوریه ۲۰۱۱ (۱۲ بهمن ۱۳۸۹)
اپل اپلیکیشنهایی را که از سیستم ایجاد درگاه پرداخت در داخل اپلیکیشن استفاده نمیکردند، رد کرد. اپلیکیشن کتابخوان (و سایر اسناد) سونی یکی از این اپلیکیشنها است. بر اساس قانون جدید اپل اپلیکیشنها نمیتوانستند درگاه پرداخت را به وبسایتهای دیگر یا صفحات خرید اشتراک لینک دهند؛ حتی اگر کاربر فرآیند خرید را در پنجرهای جداگانه در مرورگر تکمیل کند.
۱۵ فوریه ۲۰۱۱ (۲۶ بهمن ۱۳۸۹)
اپل در اقدامی بزرگ در راستای ایجاد پلتفرم برای ارائه اخبار و روزنامهها، سرویس خرید اشتراک در اپ استور ایجاد کرد و آن را در اختیار ناشران قرار داد. کمیسیون مختص اپل در این سرویس جدید همچنان ۳۰ درصد بود؛ اپل در این سرویس امکان انصراف راحت و بدون دردسر از اشتراک را فراهم کرد و از سوی دیگر برای حفظ حریم خصوصی کاربران فرآیند جمعآوری اطلاعات در مورد آنها را برای ناشران دشوار کرد.
۲۸ جولای ۲۰۱۱ (۶ مرداد ۱۳۹۰)
در جریان پرونده شکایت اپیک گیمز از اپل مشخص شد که یکی از مدیران اجرایی در چنین تاریخی در ایمیلی به مسئولان امر پیشنهاد داده کمیسیون اپل از فروش اپلیکیشنها به ۲۰ درصد کاهش پیدا کند و طبق اطلاعات منتشرشده، این پیشنهاد پذیرفته نشده است.
۱۵ ژانویه ۲۰۱۴ (۱۵ دی ۱۳۹۲)
در این تاریخ اپل طی توافقی با کمیسیون تجارت فدرال متعهد شد به مشتریانی که کودکان آنها بدون اجازه والدین خرید داخل اپلیکیشن انجام دادهاند، ۳۲ میلیون دلار غرامت پرداخت کنند. پس از آن اتفاق ویژگیهای کنترل والدین بیشتری برای خریدهای داخل اپلیکیشن ایجاد شد و این ویژگیها و اپلیکیشنهای بیشتر و بیشتری راه یافتند.
۹ نوامبر ۲۰۱۴ (۱۹ آبان ۱۳۹۳)
در این تاریخ اپل برچسب Free (رایگان) را از اپلیکیشنها و بازیهای رایگان دارای پرداخت داخل اپلیکیشن حذف و آنها را با دکمه (Get) مشخص کرد تا این اپلیکیشنها از اپلیکیشنهای کاملاً رایگان متمایز شوند.
۱۶ ژوئن ۲۰۱۶ (۲۷ خرداد ۱۳۹۵)
در چنین روزی اپل تغییر بزرگ و با اهمیتی در رابطه با کسب درامد از اپلیکیشنها انجام داد و یک مدل کاملاً توسعهیافته برای خرید اشتراک اپلیکیشنها ایجاد کرد. این مدل به قدری با اهمیت بود که در برخی از رسانههای خبری با عنوان اپ استور ۲ از آن یاد شد. طبق این قانون کمیسیون اپل از حق اشتراک پرداختشده برای اپلیکیشنها پس از یک سال کسب درآمد از آنها، از ۳۰ درصد به ۱۵ درصد کاهش پیدا میکند.
در ضمن اپل در این تاریخ طرح مفهومی ایجاد اپلیکیشن برای مطالعه و خواندن اسناد دیجیتالی را تحت عنوان اپلیکیشنهای Reader مطرح کرد. پس از ایجاد این اپلیکیشنهای جدید کاربران میتوانستند به محتوای خریداریشده در سایر پلتفرمها (مثل نتفلیکس) دسترسی داشته باشند؛ اما آنها اجازه نداشتند گزینههای خرید را به وبسایتهای دیگر لینک کنند.
سرانجام اپل اعلام کرد که بهزودی قابلیت نمایش تبلیغات در بخش جستجوی اپ استور را معرفی خواهد کرد. این تغییر بزرگ در رویداد WWDC سروصدای زیادی به پا کرد. کوپرتینوییها داستان مصوری ایجاد کرده بودند که تمام متن آن قوانین اپ استور بود. در بخش از این داستان پسری که در مراسم تشییعجنازه پدر موهایش را اصلاح کرده بود، به تصویر کشیده شده بود و کپشن مورداستفاده برای شرح این داستان در فهرست مدلهای تجاری پذیرفتهشده توسط اپل وجود داشت
اول نوامبر ۲۰۱۶ (۱۱ آبان ۱۳۹۵)
در این سال در تحقیقی که توسط یکی از کمیتههای زیرمجموعه کنگره آمریکا انجام شد، مشخص شد که آمازون در توافقی مخفیانه با اپل، برای پرداخت کمیسیون کمتر به اپل نسبت به سایر توسعهدهندگان، با این شرکت توافق کرده است. اپل در اوایل سال ۲۰۲۰ تلاش کرد وانمود کند که این توافق تنها مربوط به بخش حق اشتراک بخش ویژه (premium) تأمینکنندگان ویدیوهای سرگرمکننده است؛ البته حتی اگر چنین توافقی بهصورت رسمی هم ثبت میشد اطلاعات زیادی در مورد افشا نمیشد.
۵ ژوئن ۲۰۱۸ (۱۵ خرداد ۱۳۹۷)
اپل در جریان رویداد WWDC خطمشی خود را بیسروصدا تغییر داد و در رویکرد خود در مورد اپلیکیشنهایی که بهاصطلاح اپلیکیشنهای میرر نمایشگر نامیده میشوند (اپلیکیشنهایی که برای نمایش تمام محتوای در حال نمایش در نمایشگر این دستگاه روی نمایشگر دستگاه دیگر مورد استفاده قرار میگیرند) مثل اپلیکیشن Steam Link تجدیدنظر کرد؛ البته این اپلیکیشنها برای میرر کردن محتوای تمام سرویسهای بازی قابلاستفاده نیستند؛ اما میتوان از آنها برای میرر کردن نمایشگر کامپیوتر روی آیفون یا آیپد از آن استفاده کرد
۲۸ آوریل ۲۰۱۹ (۸ اردیبهشت ۱۳۹۸)
اپل اقدامات قهری با توسعهدهندگانی را که از ابزارهای سازمانی برای ایجاد قابلیتهای کنترل والدین در گوشیهای آیفون برای مشتریها استفاده میکردند، افزایش داد؛ البته مدتی بعدمجبور شد دلیل خود برای حذف اپلیکیشنهایی را که توسط چنین توسعهدهندگانی ایجاد شدهاند، توضیح دهد.
بسیاری از افراد چنین کاری از سوی اپل را اقدامی ضد رقابتی تلقی میکردند؛ زیرا اپل از قبل ویژگیهای کنترل والدین اختصاصی خود را ایجاد کرده بود. اپل هدف خود از مقابله با استفاده از ابزارهای سازمانی را جلوگیری از سوءاستفاده از آنها توسط هکرها بیان کرد و به این صورت کار خود را اقدامی برای افزایش امنیت اپلیکیشنها و حفظ حریم خصوصی کاربران جلوه داد.
۲۹ می ۲۰۱۹ (۸ خرداد ۱۳۹۸)
اپل صفحه وبی با عنوان اصول و قوانین اپ استور (App Store Principles and Practices) منتشر کرد که در حقیقت صفحهای طراحیشده با هدف بازاریابی و توضیح قوانین و مقررات برای کاربران و متقاعد کردن مردم برای مؤثر بودن این راهنماییها در حفاظت از حقوق آنها در اپ استور است.
۴ ژوئن ۲۰۱۹ (۱۴ خرداد ۱۳۹۸)
اپل اصول و مقرارات اپ استور را در WWDC بهروزرسانی کرد و به توسعهدهندگان اجازه داد برای ایجاد ویژگیهای کنترل والدین از ابزارهای سازمانی استفاده کند و امکان استفاده از واسطهای برنامهنویسی کاربردی VPN و Device Manager را نیز برای آنها فراهم کرد.
۱۲ جولای ۲۰۱۹ (۲۱ تیر ۱۳۹۸)
اپل روند بازگردانی اپلیکیشنهای کنترل والدین به اپ استور را که استفاده از آنها را در ابتدای سال ۲۰۱۹ ممنوع کرده بود و با این کار جنجال زیادی به پا کرده بود، شروع کرد.
۱ آوریل ۲۰۲۰ (۱۳ فروردین ۱۳۹۹)
در چنین تاریخی اپل بستری را برای تأمینکنندگان سرویسهای استریم ویدیو فراهم کرد که به لطف ایجاد آن کمیسیون ۳۰ درصدی اپل برای خرید یا اجاره فیلم توسط افراد اعمال نمیشد.
۲۲ ژوئن ۲۰۲۰ (۲۲ تیر ۱۳۹۹)
در چنین تاریخی اتفاق بزرگی در اپ استور رخ داد و اپلیکیشن ایمیلی تحت عنوان هی (Hey) که دربردارنده راهی برای پرداخت اشتراک سالانه ۹۹ دلاری داخل اپلیکیشن نبود، از اپ استور حذف شد. طبق قوانین اپ استور تنها اپلیکیشنهایی با طبقهبندی اپلیکیشنهای «reader» که اپلیکیشنهای مورداستفاده برای خواندن اسناد دیجیتالی هستند، میتوانند از مدل تجاری استفاده کنند.
طبق گفته اپل اپلیکیشن ایمیل هی مجاز به استفاده از این روش نیست؛ بنابراین توسعهدهندگان هی برای دور زدن قوانین اپل تغییر کوچکی در اپلیکیشن خود ایجاد کردند تا کاربران آن بتوانند بدون پرداخت حق اشتراک از اپلیکیشن استفاده کنند و اپل هم اجازه داد این اپلیکیشن به فعالیت خود ادامه دهد.
۶ اوت ۲۰۲۰ (۱۶ مرداد ۹۹)
اپل دست به اقدام جنجالی دیگری زد و پلتفرمهای استریم بازی مثل استادیا (Stadia) و مایکروسافت ایکس کلود (Microsoft X cloud) را به دلیل اینکه همه بازیهای ارائهشده در این سرویس باید بهصورت تکتک تأیید و ثبت میشدند، بهصورت رسمی از اپ استور مسدود و حذف کرد و هر دو سرویس در ابتدایی راه خود متوقف شدند. پس از این اتفاق و زمانی که اپل پشتیبانی از مرورگر سافاری را برای این دو سرویس اجباری کرد، تنها به دو اپلیکیشن مبتنی بر مرورگر تبدیل شدند.
۱۳ اوت ۲۰۲۰ (۲۳ مرداد ۱۳۹۹)
اپل در اقدام جنجالبرانگیز دیگری اپلیکیشن بازی فورت نایت را که متعلق به شرکت اپیک گیمز بود و این شرکت یک درگاه پرداخت درون اپلیکیشنی در آن ایجاد کرده بود، مسدود کرد که منجر به شکایت این شرکت از اپل شد و هم در دادگاه عمومی و هم دادگاه اصلیجنجال زیادی را به پا کرد. این اتفاق به یکی از مهمترین اتفاقات تاریخ اپ استور تبدیل شد و ردوبدل شدن تمام انواع ایمیلهای درون اداری را به دنبال داشت و درنهایت هم با حکم بسیار با اهمیت و تأثیرگذار به پایان رسید.
۱۸ نوامبر ۲۰۲۰ (۲۸ آبان ۱۳۹۹)
اپل تلاش کرد همچنان ۳۰ درصد کمیسیون خود را حفظ کند؛ اما به توسعهدهندگان نهچندان بزرگ اطمینان داد که امتیازاتی را برای آنها در نظر میگیرد. کوپرتینوییها برای حمایت از این توسعهدهندگان برنامه تجارت خرد اپ استور (App Store Small Business Program) را معرفی کردند. اپل به توسعهدهندگانی که درآمد سالانه آنها از اپلیکیشنهای شان کمتر از یک میلیون دلار است، اجازه میدهد به این برنامه بپیوندند و بهجای ۳۰ درصد حق کمیسیون پانزده درصد پرداخت کنند.
۱۱ سپتامبر ۲۰۲۰ (۲۱ شهریور ۱۳۹۹)
اپل بهصورت رسمی اعلام کرد از این پس سرویسهای استریم بازی تنها در صورتی اجازه فعالیت در اپ استور را دارند که تکتک بازیهای ارائهشده در آنها تأیید و ثبت شوند.
۲۹ ژانویه ۲۰۲۱ (۲۹ دی ۱۳۹۹)
اپل در گزارش ۱۶ صفحهای با عنوان ایجاد «اکوسیستمی قابلاعتماد برای میلیونها اپلیکیش» (Building a Trusted Ecosystem for Millions of Apps)، انتقادات خود را علیه صدور مجوز برای دریافت اپلیکیشنهای iOS از منابع نامعتبر و غیررسمی مطرح کرد و معتقد است چنین اقدامی باعث کاهش امنیت گوشیهای آیفون و کاهش اعتماد کاربران به این گوشیها میشود.
۲۶ اوت ۲۰۲۱ (۴ شهریور ۱۴۰۰)
اپل در این تاریخ طرحی را به ناشران پیشنهاد داد که بر اساس درصورتیکه ناشران به سرویس اپل نیوز بپیوندند، میتوانند برای فروش اپلیکیشنهای خود بهجای ۳۰ درصد ۱۵ درصد کمیسیون پرداخت کنند.
۲۶ اوت ۲۰۲۱ (۴ شهریور ۱۴۰۰)
اپل در چنین تاریخی علاوه بر مطرح کردن طرح مذکور، دعوی حقوقی جدیدی را مطرح و در آن بهصراحت اعلام کرد که توسعهدهندگان میتوانند مستقیماً به کاربران اپلیکیشنهای خودایمیل ارسال کنند و در آن ایمیل اطلاعات لازم در مورد پرداخت حق اشتراک از طریق منبعی به غیر از اپ استور را شرح دهند.
البته نمیتوان با قاطعیت گفت که آیا این اقدام یک تغییر محسوب میشود یا خیر؛ البته حتی اگر این اقدام را بتوانیم یک تغییر در نظر بگیریم، بدون تردید تغییری کوچک و نه چندان با اهمیت است.
۳۱ اوت ۲۰۲۱ (۹ شهریور ۱۴۰۰)
اپل و گوگل بر اساس قانون جدیدی که در کره جنوبی وضعشده، موظف شدند در اپ استور و گوگل پلی استور امکان استفاده از پلتفرمهای پرداختی شخص ثالث برای پرداختیهای درون اپلیکیشنی در اپلیکیشنهای تهیهشده توسط توسعهدهندگام مختلف را نیز فراهم کنند. بهزودی واکنش هر دو شرکت به این قانون و همچنین تأثیرات این قانون در داخل و خارج از کره جنوبی مشخص میشود.
اول سپتامبر ۲۰۲۱ (۱۰ شهریور ۱۴۰۰)
اپل در دعوی حقوقی دیگری پذیرفت که اجاره دهد در اپلیکیشنهایی مثل نتفلیکس، اسپاتیفای و کیندل لینکی قرار گیرد که کاربران را به سیستمهای پرداختی اپلیکیشنهای مذکور هدایت کند. این اقدام با قانون «Anti Streeing» که استفاده از پلتفرمهای پرداختی خارج از اپ استور را محدود میکند، کمی در تضاد است؛ اما اپل تنها اجازه داده است از یک لینک برای هدایت کردن کاربر به پلتفرم دیگر استفاده شود و استفاده از لینک خارجی تنها در اپلیکیشنهای reader امکانپذیر است.
۱۰ سپتامبر ۲۰۲۱ (۱۹ شهریور ۱۴۰۰)
قاضی در این روز اپل را برای همیشه از ایجاد ممنوعیت برای توسعهدهندگان در زمینه هدایت کردن کاربران اپلیکیشنها به مکانیسمهای خرید از طریق اپلیکیشنها، دکمههای متا دیتا (دکمههای قابل کلیک ارائهدهنده اطلاعات)، لینکهای خارجی و سایر روشهای مشابه، منع کرد.
در ضمن از این تاریخ به بعد اپل به ایجاد ممنوعیت در رابطه با خرید داخل اپلیکیشن یا برقراری ارتباط با مشتریان با استفاده از اطلاعات مرتبط با تماس که کاربر در هنگام ثبتنام حساب کاربری داخل اپلیکیشن بهصورت اختیاری وارد کرده است، نیز مجاز نیست. در این پرونده ثابت شد که اپل انحصارطلب غیرقانونی نیست.